ޔާމީން އަބްދުލް ގައްޔޫމް ވެރިކަމަށް ވަޑައިގަތުމާ އެކު ރާއްޖޭގައި އެންމެ ބޮޑު މަޝްރޫއަކަށް ފަަށްޓަވަން ގަސްތު ކުރެއްވި އެއް ކަމަކީ މާލެ އާއި ހުޅުލެ އާ ދެމެދު ބްރިޖް އެޅުމެވެ.
ބްރިޖް ނޭޅިގެން އެ ސަރަހައްދުގައި އުޅޭ ރައްޔިތުންނަށް ދިރިއުޅެވޭކަށް ނެތެވެ. ދުވަހުން ދުވަހަށް ކުރަން ޖެހޭ ކަންކަން އެ ބްރިޖް ނެތިގެން މިހާރަކު ނުުކުރެވެ އެވެ.
އެހެންވެ މިހާރުން މިހާރަށް ވެސް އެ ބުނާ ބްރިޖެއްގެ މުހިއްމުކަން ވަރަށް ބޮޑެވެ. އެހެންވެ ފުރަތަމަ ކަމަކަށް ވެސް ކުރަންވީ ބްރިޖް އެޅުމެވެ. ރައްޔިތުން އަނގަޔާ އަތާ ދިމާ ނުވިޔަސް ވަރި ހަމަ އެވެ.
ހާއްސަކޮށް އަތޮޅުތެރޭގައި ތިބި ނިކަމެތި ރައްޔިތުންނެވެ. އެ ރައްޔިތުންގެ ރަށްރަށުގެ ބަނދަރުގަނޑު ވެސް ނުހެދުނަސް އޯކޭ އެވެ. މަސްވެރިންނާއި އެ ނޫން ކަންކަމުގައި ދަތުރުފަތުރު ކުރަން ޖެހޭ މީހުން ލަފާ ފުރައި ހެދޭނެ ގޮތެއް ނެތަސް ހަމަ މައްސަލައެެއް ނެތެވެ.
ބޭނުން ވަނީ މާލެ އާއި ހުޅުލެ އާ ދެމެދު ބްރިޖް ވީހާ ވެސް އަވަހަކަށް އެޅުމެވެ.
އެކަން ކޮށްގެން ނޫނީ މި ރާއްޖެ އަށް ކުރިއެރުމެެއް ނެތެވެ. އިގުތިސާދީ ގޮތުން ވެސް، ކުރިއަކަށް ދެވޭކަށް ނެތެވެ. އެހެންވެ ކިތަންމެ އަޑު ހަރުކޮށް، ބަޖެޓް ނެތް ވާހަކަ ދެއްކިޔަސް ބްރިޖް އަޅަން ޖެހެ އެވެ. އެކަން ރައްޔިތުންނަށް ބޭނުންވާ އަސާސީ ހިދުމަތްތަކަށް ވުރެ މާ ބޮަޑަށް ވެސް މުހިއްމީ އެވެ.
ޔާމީންގެ ބޭބެ މައުމޫން އަބްދުލް ގައްޔޫމްގެ 30 އަހަރުގެ ވެރިކަން ނިމުނު އިރު ވެސް މި ބުނާ ބްރިޖެއް އަޅާ ވާހަކަ ދިޔައީ ދައްކަމުންނެވެ. އެހެންވެ މިއީ މައުމޫމްގެ ވަރަށް ބޮޑު ހުވަފެނަކަށްވެފައިވެ އެވެ. އެ ހުވަފެން ހަގީގަތަކަށް ހަދައި ދޭން ކޮއްކޯފުޅު ޔާމީން ވެރިކަމަށް ވަޑައިގެން މަސައްކަތް ފެއްޓެވުމަކީ ހައިރާންވީ ކަމެއް ނޫނެވެ.
ސަބަބަކީ އެ ދިގު 30 އަހަރުގެ ވެރިކަން ނިމިގެން ދިޔަ އިރު، މާލެ އާއި މާލެ ސަރަހައްދު ނޫން ތަނެއްް ތަރައްގީ ކުރުމުގެ އިހުލާސްތެރި ވިސްނުމެއް އެ ބޭފުޅުން ނުގެންގުޅުއްވަ އެވެ.
ވޯޓަކާ ޖެހުނީމަ ރައްޔިތުންނަށް ހުވަފެން ދައްކާފައި، ދައުރުތައް ފުރިހަމަ ކުރައްވަމުން ގެންދެވީ އެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ލިބުނު ކުރިއެރުމެއް ތަރައްގީއެއް ނެތެވެ.
ތިޔަ މައުމޫން 2008 ގެ ރިޔާސީ އިންތިހާބަށް ކެމްޕޭން ކުރެއްވި އިރު ވެސް، ހުޅުމީދު އާއި ހިތަދު އާ ދެމެދު ބްރިޖެއް އަޅައި ދެއްވާނެ ވާހަކަ ވެސް ދެއްކެވި އެވެ. އެ ވާހަކަ ޔާމީން ހަނދުމަފުޅު ހުންނަވާނެ ނަމަ ކޮން ފަދަ އެވެ!
މިހާރު ވެސް ރާއްޖޭގެ ނިސްބަތުން އެންމެ ބޮޑު ކުރިއެރުމަކާއި ތަރައްގީއެއް އައިސްފައި ވަނީ މާލެ ސަރަހައްދަށެވެ. ކުރިން ވެސް މިހާރު ވެސް، ދެން ވެސް ތަރައްގީކޮށް ތޮއްޖަންސަންވީ މާލެ ސަރަހައްދެވެ.
ރާއްޖޭގެ އެތައް ރަށެެއްގެ އެތައް އާންމު ރައްޔިތުންނަށް ދާ އަބަދު އެދި އާދޭސް ކުރަމުން އަންނަ ކަންކަމަށް ބަލާ އިރު އަސާސީ ހިދުމަތްތައް ނުލިބުން ހިމެނެ އެވެ. އެއީ ކަރަންޓާއި ފެނާއި ނަރުމަދާ އާއި ސާފު ބޯ ފެނުގެ މައްސަލަ ކަމަށް ވިޔަސް ރާއްޖޭގެ އާބާދީގެ ބޮޑު ބަޔަކަށް ހައްލުކޮށް ދޭން ޖެހިފައި އޮތް ކަމެކެވެ.
އަތޮޅު ތެރޭގައި ތިބި ރައްޔިތުންނަށް މި ހިދުމަތްތައް ކަަށަވަރުކޮށް ދެއްވާނެ ކަމަށް ކޮންމެ ސަަރުކާރަކުން ވެސް ވައުދުވި ނަމަވެސް، 21 ގަރުނުގެ މި ދުނިޔޭގައި ރާއްޖެ ވެސް އޮތް އިރު އަދިވެސް މި އުޅެނީ ރައްޔިތުންނަށް އަސާސީ ހިދުމަތްތައް ނުލިބިގެންނެވެ. އަބަދާ އަަބަދު ކުރަން ޖެހިފައި ވަނީ އެ ޝަކުވާ އެވެ.
ބޯން ވެސް، ފެން ވަރަން ވެސް އަދި ކެއްކުމާއި އެ ނޫން ކަންކަމަށް ވެސް ބޭނުން ކުރަން ޖެހިފައި ވަނީ މި ތައައްޔަރުވެފައިވާ ފެނެވެ. އެތައް ރަށެއްގެ ރައްޔިތުން އަދިވެސް ތިބީ 24 ގަޑު އިރުގެ ކަރަންޓް ހިދުމަތުން މަހުރޫމުވެފަ އެވެ.
މި ކަންތައްތައް މިހެން ހުއްޓައި ވެސް ފުރަތަމަ ކަމަކަށް ބޭނުން ވަނީ މާލެ އާއި ހުޅުލެ އާ ދެމެދު ބްރިޖުން އަޅަން ކަމަށްވާ ނަމަ ދެން ދައްކާނެ ވާހަކައެއް ނެތެވެ.
މިފަދަ ކަންތައްތަކުން ދޭހަވަނީ އެއްވެސް ސަރުކާރަކުން އަތޮޅުތެރޭގައި ރައްޔިތުންގެ ދިރިއުޅުމުގެ ހާލަތު ރަނގަޅު ކުރަން އެއްވެސް ވަރަކަށް ބޭނުން ނުވާ ކަމެވެ.
ހުރިހާ ކަމެއް ކުރަން ޖެހެނީ މާލެ އާއި މާލެ ސަރަހައްދަށެވެ. ހުރިހާ ކުރިއެރުމެއް ގެންނަން ބޭނުން ވަނީ އެ ސަރަހައްދަށެވެ. އަތޮޅުތެރޭގެ ރައްޔިތުންނަށް އެކަށީގެންވާ ސިއްހީ ހިދުމަތާއި ތައުލީމުގެ ހިދުމަތް ވެސް ލިބެމުން ނުދާތީ، އެ ބޭނުމުގައި ކިތައް ރަށުގެ ކިތައް އާއިލާ ކޮންމެ އަހަރަކު މާލެ ހިޖުރަ ކުރޭތޯ އެވެ. އެކަން އެގޮތަށް ކުރަން ޖެހެނީ ލިބޭ އާމްދަނީ ގިނަވެގެނެއް ނޫނެވެ.
އެހެން ނޫން ނަމަ މާލޭން ބޮޑު އަގު ދީފައި ކުޑަކުޑަ ތަންތަންކޮޅު ހިފައިގެން އަތޮޅުތެރޭގެ ރައްޔިތުން މާލޭގައި ދިރިއުޅެންވީ ކީއްވެތޯ އެވެ؟
އެއީ އެފަދަ ރައްޔިތުންގެ ދަރިންނަށް ރަނގަޅު ކުރިމަގެއް ހޯދައި ދިނުމުގެ ފޮނި އުންމީދުގަ އެވެ. މިފަދަ ސަބަބުތަކާ ހެދި މާލެ ސަރަހައްދުގެ ތޮއްޖެހުމަށް ދުވަހަކު ވެސް ލުއެއް ނުލިބޭނެ އެވެ. ވަޒީފާގެ ފުރުސަތުތަކާއި ހުރިހާ ހިދުމަތްތަކެއް އެތަނަކަށް ޖަމާކޮށް، އެތަނަކުން އެ ހިދުމަތްތައް ލިބޭ ނަމަ ރައްޔިތުން އެ ދިމާއަކަށް މިސްރާބު ޖަހާނެ އެވެ. އެއީ މީހަކު ނުބުންޏަސް ހަމަ ކަން ހިނގާނެ ގޮތެވެ.
ބަޔަކު އަތޮޅުތެރެ ތަރައްގީ ކުރަން އުޅުނު ގައިމު ވެސް އެކަން ނުކުރެވި މިހާތަނަށް ނޯންނާނެ އެވެ. ނިކަން އައްޑު އަށް ވިސްނާލަމާ ހިނގާށެވެ.
މާލެ ފިޔަވައި އެންމެ ބޮޑު އާބާދީއެއް ތަނެވެ. ބަޔަކު އިހުލާސްތެރިކަމާ އެކު ތަރައްގީގެ ގޮތުން ކުރިއަރުވަން ބޭނުންވި ނަމަ މާ ބޮޑު ހަރަދަކާ ނުލައި ތަރައްގީ ކުރެވެން އޮތް ތަނެކެވެ.
އިނގިރޭސީން އައްޑޫ ދޫކޮށްލައިފައި ދިޔަ އިރު، ރާއްޖޭގެ ފުރަތަމަ އެއާޕޯޓް އޮތީ އައްޑޫގަ އެވެ. "ކުޑަވަރެއްގެ ޔޫކޭއެއްހެން ގަން އޮތީ ތަރައްގީކޮށްފަ" އެވެ. އެތައް ރަށެއްގެ އެއްފަސްކޮށް ގުޅުވާލެވިފަ އެވެ. އިންފްރާސްޓްރަކްޗަގެ ގޮތުން ބަލާ އިރު، އައްޑުއަކީ ތަރައްގީ ގެނެވެން އޮތް ތަނެކެވެ. ވަސީލަތްތައް ހުރި، އެކަމަށް ގާބިލް މީހުން ވެސް ތިބި ތަނެކެވެ.
އެކަމަކު އައްޑު އަށް މިހާރު ސިޓީއެއްގެ ދަރަޖަ ދީގެން އުޅުނަސް، މިއީ ސިޓީއެކޭ ބުނަން ލަދު ގަންނަން ޖެހެ އެވެ. ހަމަ ކުރީގެ ހާލަތެވެ. ފުރިހަމަ ނަރުދަމާ ނިޒާމެއް ނެތެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ސާފު ބޯ ފެން ލިބޭނެ ގޮތެއް ނެތެވެ. މަގުތަކުގެ ހާލަތު އެހާ ދަށެވެ. ކަރަންޓްގެ ހާލަތު މީގެ 15-20 އަހަރު ކުރިއަށް ވުރެ ވެސް މިހާރު ގޯހެވެ.
ވަކިން އޮންނަ ހުޅުމީދޫގެ ރައްޔިތުން ދަތުރުފަތުރަށް އުފުލަން ޖެހިފައިވާ ތަކުލީފް ސަރުކާރުގެ ކަމާ ބެހޭ އެއްވެސް ފަރާތަކަށް އެނގޭތޯ އެވެ؟ ނޭނގޭ ނަމަ، ރައްޔިތުން ވޯޓް ދީގެން ހޮވި ސަރުކާރެއްގެ ބޭނުމަކީ ކޮބައިތޯ އެވެ؟
މިކަންކަން ފުރިހަމަ ކުރަން މަސައްކަތްތަކެއް ފެށިފައި ހުރި ނަމަވެސް އެއިން ކަމެއް ކުރިއަކަށް ނުދެ އެވެ. މިއީ އައްޑޫގެ ހާލަތު އޮތް ގޮތެވެ. މިއަށް ވުރެ އާބާދީގެ ގޮތުން ކުޑަ ދެން އެހެން އަތޮޅުތަކުގެ ހާލަތު ނިކަން އިހުސާސްކޮށްލައްވާށެވެ.
ހަގީގަތުގައި ވެސް ރައްޔިތުން ތިބީ ވަރަށް ހާލުގަ އެވެ. އެކަމަކު އެ މީހުންގެ މައްސަލަތައް އަޑު އަހާނެ ބަޔަކު ނެތެވެ. ސަރުކާރެއް އޮތަސް އަތޮޅުތެރެ ޒަމާނުއްސެރެ އޮންނަނީ އެކަހެރިކޮށް އިހުމާލްކޮށްލައިފަ އެވެ.
އެހެންވެ އަތޮޅުތެރެ ތަރައްގީ ކުރާކަށް ބްރިޖް އަޅާ ވާހަކައެއް ވެސް އެއްވެސް ބަޔަކު ނުދައްކާނެ އެވެ. އެއީ ކުރަން މުހިއްމު ކަމެއް ވެސް ނޫނެވެ.
މާލެ އާއި ހުޅުލެ އާ ދެމެދު ބްރިޖް ވެސް އަޅާށެވެ. ވެރިކަމުގެ ފުރަތަމަ 100 ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ބްރިޖް އަޅައި ނިންމާލުން ކީއްތޯ އެެވެ؟
މާލެ އާއި ހަނދާ ދެމެދު ޖައްވާއި ހަވާއި ފަަޒާ ހުރަސްކޮށް ވެސް ބްރިޖް އަޅައިގެން ދަތުރު ކުރާށެވެ. ކެސިނޯ އާއި ފާޑުފާޑުގެ ކުލަބްތައް ވެސް އަޅާށެވެ. ވިދާ ބަބުޅަން ޖެހެނީ ތި ތަނެވެ.
ހުރިހާ ހިދުމަތެއް ލިބެން ޖެހޭނީ ތި ތަނުގައި ތިބި ބަޔަކަށެވެ. ރާއްޖޭގައި ރައްޔިތުން ތިބި ނަމަ، އެ ބަޔަކު ތިބީ ތި ތަނެއްގަ އެވެ.