ދިވެހި ރާއްޖޭގެ އެންމެ ދެކުނުގައިވާ އައްޑު އަތޮޅު ގަމަކީ ބިމުގެ ފަސްގަނޑު މޮޅު ދަނޑުވެރި ކަމުގެ ރޮނގުން ކުރިއަރާފައިވާ ރަށެކެވެ.
ގަމަކީ އައްޑު އަތޮޅު އިސްލާމްވުމުގެ އެތައް ސަތޭކަ އަހަރު ތަކެއް ކުރީއްސުރެން ފެށިގެން ދިވެހީން ދިރިއުޅެމުން ދިޔަ ބޯދާ ރަށެކެވެ. އިސްލާމް ދީނަށްޓަކައި އެ އަތޮޅުގައި ކުރެވުނު އެންމެ ވަރުގަދަ ހަނގުރާމަ ކުރެވިފައި ވަނީ ވެސް ގަމުގަ އެވެ.
ދިވެހި ބޭސްވެރިކަމަށް ބަލާއިރު މުޅި ރާއްޖެ އިން އެންމެކުރި އަރާފައިވާ ދެވަނަ ރަށަކީ ވެސް ގަމެވެ. ލޮލުގެ ބޭސްވެރި ކަމުގެ ގޮތުން މިރަށުގެ އީދިގަލިގެ ފާހަގަކޮށްލެވެ އެވެ.
ގަމުގެ ރައްޔިތުން އެމީހުންގެ އަމިއްލަ ވަޒަނުގައި ދިރިއުޅެމުން ދަނިކޮށް ކުއްލިގޮތަކަށް އެމީހުންނަށް މަޖުބޫރުކުރުވީ އެމީހުންގެ އަމިއްލަ ވަޒަނުން ބޭރުވުމަށެވެ. އަމިއްލަ ރަށް ދޫކޮށް ދިއުމަށެވެ.
އެހެން ނަމަވެސް އެމީހުންގެ އަމިއްލަ މިލްކިއްޔާތުގައިވާ ގޯތިގެދޮރާއި ރުއްގަސްތައް ދޫކޮށްފައި ދިއުމަށް އެ މީހުން ދެކޮޅު ހެދި އެވެ. ނަމަވެސް އެނިކަމެތީންނަށް މަޖުބޫރުވީ ގަމުން ބޭރުވުމަށެވެ.
ގަމަކީ މީހުން ދިރިއުޅުނު ވަރަށް ޒަމާންވީ ރަށަކަށްވުމުގެ ސަބަބުން އެރަށުގައި ވަރަށް ގިނަ ޢަދަދެއްގެ ރުއްގަސް ހުއްޓެވެ. ގަމުގައި އެއާޕޯޓް ހެދުމަށްޓަކައި ވަރަށް ގިނަ ރުއްގަސްތައް ކެނޑުމަށް ފަހު ރޯޔަލް އެއަފޯސް ގޭން (އާރްއޭއެފް) ގެ ނަމުގައި މިލިޓަރީ އެއާޕޯޓެއް އިނގިރެސިން ހެދި އެވެ.
މުޙައްމަދު އަމީނުގެ ޖުމްހޫރީ ވެރިކަން ނިމުމަށް ފަހު މުހައްމަދު ފަރީދުގެ ރަސްކަމުގެ ފުރަތަމަ ބޮޑުވަޒީރު އަލްއަމީރު އިބްރާހިމް ފާމުލަދޭރި ކިލެގެފާނު ރަމްޒީ ސޮއި ކުރައްވައި އައްޑު އަތޮޅު ގަން 100 އަހަރަށް އިނގިރޭސިންނަށް ދެއްވި އެވެ.
ނަމަވެސް މިކަން ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުން ވެސް އަދި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ވެސް ފާހެއް ނުވެ އެވެ. މި ސޮއިކުރެއްވުމާ ގުޅިގެން ގަމުގެ ރައްޔިތުން ޒަމާނުއް ސުރެ ދިރި އުޅެމުންއައި އެ މީހުންގެ އަމިއްލަ ވަޒަނުން އެ މީހުން ބޭރު ކުރެވުނެވެ.
އައްޑޫ ގަން 100 އަހަރު ދުވަހުގެ ދިގު މުއްދަތަކަށް އިނގިރޭސިންނަށް ލިބުމުން އެ މީހުންގެ ބާރު މުޅި އައްޑު އަތޮޅުގައި ގަދަ ފަދަކޮށް ބޭއްވުމަށް ކަނޑައަޅާ ނިންމި އެވެ.
މިގޮތުން އެ އަތޮޅުގެ އެކި ސަރަޙައްދު ތަކުގައި މިލިޓަރީ ބޭސްތަކެއް ހެދުނެވެ. ގަމާއި މާމެންދު އާއި ހިތަދޫގެ އިތުރުން ހުޅުދު އާއި މީދު އާއި އަދި ވިލިނގިލީގައި އެ މީހުންގެ މިލިޓަރީ ބޭސްތައް ހެދި އެވެ.
ދިވެހި ރާއްޖެ އިނގިރޭސިންގެ ހިމާޔަތުގެ ދަށަށް ދިޔައީ އަތިރީގޭ އިބްރާހިމް ދޮށިމޭނާ ކިލެގެފާނާއި، އެ ކިލެގެފާނުގެ ދަރިކަލުން އަހުމަދު ދޮށިމޭނާ ކިލެގެފާނު ކުރެއްވި މަސައްކަތުންކަން ތާރީޙުން އެނގެ އެވެ.
ދިވެހި ރާއްޖެ އިނގިރޭސިންގެ ހިމާޔަތުގެ ދަށަށް ދިޔައީ ޑިސެންބަރު، 16، 1887 ގަ އެވެ.
(ނޯޓް: މިއީ މީދޫ.ކޮމްގައި ޝާއިއުކޮށްފައިވާ ލިއުމެކެވެ.)