ޢަދުލު އިންސާފު ޤާއިމުކުރުމުގައި ޢިއްޒަތްތެރީންނަށާއި ބޭފުޅުންނަށް ނުވަތަ ބޮޑުންނަށް ލިބިދޭ ޚާއްސަ އިނާޔަތްތަކުގެ ވާހަކައަކީ ޒަމާނުއްސުރެ ދިވެހިންގެ ތެރޭގައި މަޝްހޫރުވާހަކައެކެވެ. އެކަން މިއަދާހަމައަށްވެސް ބަދަލެއްނުވެ އެގޮތުގައި ކުރިއަށްދާކަމީ ގިނަ ދިވެހިން ދަންނަ ދުވަސްވީ "ސިއްރެއް" ވެސްމެއެވެ.
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޢަދުލު އިންސާފުގެ ދާއިރާ ބޮޑެތި ބަދަލުތަކާއި އިސްލާޙްތަކަށް ބޭނުންވާކަން ނުދަންނަ ދިވެއްސެއް ހުންނާނެހެން ހިއެއްނުވެއެވެ. އަދި ދިވެހިރައްޖޭގެ ފަނޑިޔާރުގެއިން ކުށްވެރިންނާއި ބޮޑުން ސަލާމަތްވެ ދެންތިބިހައި އެންމެން އިންސާފު ނުލިބި ފުނޑިގެން ހަނާވެގެންދާ ވާހަކައަކީވެސް ދިވެހިން ދައްކައި ފޫހިވާންކައިރިވެފައިވާ ވާހަކައެކެވެ.
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޢަދުލު އިންސާފުގެ ނިޒާމު އޮތްގޮތާ ބެހޭގޮތުން އަޅުގަނޑުގެ ރަޙްމަތްތެރި ޒުވާން ވަކީލަކު ބުނި ވާހަކައެއް ކުއްލއަކަށް ހަނދާނަށް އަތުވެއްޖެއެވެ. "މި ޤައުމުގައި ޢަދުލު އިންސާފާއި ޤާނޫނަކީ އެން ހިފަން ގެންގުޅޭ ދާ ފަދަ އެއްޗެއް. އެދަލުގައި އެމެއް ޖެހިއްޖެނަމަ އޭގެ ދުވަސް ދިޔައީ. ނަމަވެސް ބޮޑު މަހެއް މިޔަރެއް ޖެހިއްޖެނަމަ ދާ ކާލާފައިވިޔަސް ދެމިގަންނާނެ. މި ޤައުމުގައި އެމަކީ އާދައިގެ ރައްޔިތުން. ބޮޑު މަހާއި މިޔަރަކީ ޢިއްޒަތްތެރީންނާއި ބޭފުޅުން." މިވާހަކަ ހަނދާނަށް އައުމުން ހަޤީޤަތުގައިވެސް މި ޤައުމުގައި ކަންހިނގާ އުޞޫލަކީ މިއީއޭ އަޅުގަނޑުގެ ހިތަށްވެސް އެރިއެވެ.
ނަމަވެސް ވޭތުވެދިޔަ މަހުގެ ތެރޭގައި އިވުނު ޚަބަރަކީ ރަޙްމަތްތެރިޔާ ބުނާ "އެން ހިފާ ދަލުގެ" އުޞޫލާ މުޅިން ތަފާތު ޚަބަރެކެވެ.
ތިޔަ ހީފުޅުކުރެއްވީ ރަގަޅަށެވެ. މިދަންނަވަނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ކާށިދޫ ދާއިރާގެ މެމްބަރ ޢަބްދުﷲ ޖާބިރުގެ 1 އަހަރަށް ޖަލަށްލުމަށް މިދިޔަ މަހުގެ ތެރޭގައި ކްރިމިނަލް ކޯޓުން ކުރި ޙުކުމުގެ ވާހަކައެވެ.
ޖާބިރު ފިޔަވައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ މެމްބަރެއްގެ މައްޗަށް މިފަހުގެ ތާރީޚެއްގައި ޖިނާޢީ ޙުކުމެއް އިއްވުނީ މަޖިލީހުގެ 2 މެމްބަރެއްގެ މައްޗަށެވެ. އެއް މެމްބަރަކީ ކާށިދޫ ދާއިރާގެ ކުރީގެ މެމްބަރު އިސްމާޢިލް ޢަބްދުލް ޙަމީދުއެވެ. އޭނަގެ މައްޗަށް ކުށް ސާބިތުވެ ހައިކޯޓުންނާއި ސުޕްރީމް ކޯޓުންވެސް އެ ޙުކުމަށް ތާޢީދުކޮށް އެންމެފަހުން އޭނަގެ މެމްބަރުކަންވެސް ގެއްލުނީއެވެ.
އެ ގޮނޑީގައި މިހާރު އިންނަވަނީ ޢަބްދުﷲ ޖާބިރުއެވެ. އިސްމާޢިލް ޢަބްދުލް ޙަމީދުގެ މައްޗަށް ޖިނާއީ ޙުކުމެއް އައިއިރު އޭނައަކީ އެއްވެސް ޕާޓީއެއްގެ މެމްބަރެއް ނޫނެވެ. އޭނާގެ ގޮނޑި ހުސްނުވެގެން ބޮޑު ދެ ޕާޓީ އިންވެސް ތިބީ ކެތް މަދުވެފައެވެ. އެހެންކަމުން އޭނަ ބޮޑުންގެ ލިސްޓަށް ނާރާކަމަށް ބައެއް ބޭފުޅުން ވިދާޅުވެއެވެ.
ދެން ފަހުގެ ތާރީޚެއްގައި ޖިނާއީ ޙުކުމެއް އިއްވުނު މެމްބަރަކީ ހެންވޭރު ދެކުނު ދާއިރާގެ މެމްބަރު ހާމިދު އަބްދުލް ޣަފޫރުއެވެ. އެއީ ކްރިމިނަލް ކޯޓުގެ ޙުރުމަތްކެނޑިކަމަށް ކަނޑައަޅައި އޭނަ 6 މަސްދުވަހަށް ޖަލަށް ލުމަށް ކުރި ޙުކުމެކެވެ. ނަމަވެސް ދުވަސްކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި ހައިކޯޓުން އެޙުކުމް ބާޠިލްކޮށް ހާމިދު މިނިވަންކުރިއެވެ.
އޭނާގެ މައްޗަށް ހުށަހެޅުނު އެއްވެސް ދަޢުވާއެއް ޙުކުމަކާ ހަމައަށް އަދިވެސް ނުދެއެވެ. ހާމިދުއާ ޖާބިރު އަކީ މަޝްހޫރު ހޮނޑައިދޫ މައްސަލާގައި ދަޢުވާލިބޭ ދެމެމްބަރުންނެވެ. ނަމަވެސް ހާމިދުގެ މައްސަލަ ޕާކް ކުރެވި ޖާބިރުގެ މައްޗަށް ޙުކުމް ކުރެވުމުން ގިނަ ބަޔަކޭ އެއްފަދައިން އަޅުގަނޑަށްވެސް ހައިރާންކަން ލިބުނެވެ. ނަމަވެސް އަޅުގަނޑުގެ ރަޙްމަތްތެރިޔާ ހައިރާނެއް ނުވެއެވެ. އޭނާގެ ވިސްނުންވެސް މި މައްސަލައިގައި އަޅުގަނޑާ ދިމާ އިދިކޮޅެވެ.
އޭނާ ދެކޭ ގޮތުގައި ޖާބިރުގެ މައްޗަށް ދައުލަތުންކުރި ކުޑަކަމުދާތަކެތި ނުދިނުމުގެ ދަޢުވާ އަކީ ވަރަށް އާދައިގެ އަދި ފަސޭހައިން ސާބިތުވާނެ ދަޢުވާއެއްކަމަށެވެ. ނަމަވެސް ކްރިމިނަލް ކޯޓުން މައްސަލަ ގެންގޮސްފައި އޮތްގޮތުން މި ކަން ނިމޭއިރު ޖާބިރު "ގޮޅީގައި" އިނުމަކީ ނުވާނެކަމެއްކަމަށް އޭނާ ޤަބޫލުކުރެއެވެ.
މައްސަލައިގެ ބާވަތުން ނަން ހަމަކުރަން ބޭނުން ނުވާ ޤާނޫނީ ވަކީލަކު ޖާބިރުގެ މައްޗަށް ކްރިމިނަލް ކޯޓުން އިއްވި ޙުކުމާ ގުޅިގެން ވިދާޅުވީ "ޖާބިރުގެ މައްޗަށް ކުޑަކަމުދާތަކެތި ނުދިނުމުގެ ދަޢުވާ ސާބިތުވާވަރަށް ދައުލަތުން ހެކި ހުށަހެޅި. އަދި އެ ހެކިންގެ ހެކިބަހުން އެ ދަޢުވާ ސާބިތުވެސް ވާނެ. ނަމަވެސް ކްރިމިނަލް ކޯޓުން އެ ޝަރީޢަތްކުރައްވާފައި އޮތްގޮތުން މިހާރު އެންމެ ބޮޑު ފައިދައެއް ކުރާނީ ޖާބިރަށް. އަޅުގަނޑަށް އެނގިފައިވާގޮތުން ޖާބިރުއަށް ދިފާޢުގައި ހެކި ހުށަހެޅުމުގެ ފުރުސަތެއް ޝަރީޢަތުން ނުދޭ. އަދި ޚުލާސާ ބަޔާން ތައްޔާރުކުރުމަށްވެސް ވަގުތެއް ނުދޭ. ކުށެއްގެ ތުޙުމަތުގައިވާ ކޮންމެ މީހަކަށް ދަޢުވާއިން ސަލާމަތްވުމަށް އެކަށީގެންވަ ވަގުތާއި ވަޞީލަތްތައް ލިބުމާއި ދިފާޢުގައި ހެކި ހުށަހެޅުމަށް އެކަށީގެންވާ ފުރުސަތު ލިބުމަކީ ޤާނޫނުއަސާސީ އިން ކަށަވަރުކޮށްދޭ އަސާސީ ޙައްޤެއް. ޖާބިރުއަށް އެ ޙައްޤުތައް ލިބިދީފައި ނުވާނަމަ އެއީ ކަނޑައެޅިގެން އިޖުރާޢަތްތަކާ ޚިލާފުކަމެއް. އޭގެ ނަތީޖާއަކަށް ވާނީ އިސްތިޢުނާފް މަރުޙަލާގައި ޖާބިރުގެ މައްޗަށް އިއްވުނު ޙުކުމް ބާޠިލުވުންކަމަށް އަޅުގަނޑު ދެކެނީ."
އެހެންކަމަށްވާނަމަ އެ މައްސަލަ ކުރިއަށް ގެންގޮސްފައި އޮތީ މަތީ މަރުހަލާގެ ކޯޓަކުން ޖާބިރު ސަލާމަތްކުރުމަށް ހެއްޔެވެ؟
"އަޅުގަނޑު ނުބުނާނަން ޤާޟީ ގަސްދުގައި ކުރިކަމެކޭ އެއީ. ނަމަވެސް އެ މައްސަލަ ގެންގޮސްފައި އޮތީ އިޖުރާޢަތާ ޚިލާފަށްކަމަށްވުމުން އެ ޙުކުމް މަތީ މަރުޙަލާއިން ބާޠިލްވާނެކަމަށް އަޅުގަނޑު ދެކެނީ. ހައިކޯޓުން އެ މައްސަލައިގެ އަޑުއެހުން ގިނަވެގެން 2 ހަފްތާގެ ތެރޭގައި ނިމޭނެކަމަށް ބެލެވޭ. އެހެންވެ އަޅުގަނޑަށް ފެންނަ ފެނުމުގައި މަޖިލިސް އިންތިޚާބުގެ ކުރިން ޖާބިރު މިނިވަންވެ "ސާފު" ގޮތުގައި އިންތިޚާބުގައި ވާދަކުރާނެ."
އެ ވާހަކަތަކުން ފާހަގަވާ އަނެއްކަމަކީ ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ކޯޓެއްގައިވެސް ޢިއްޒަތްތެރީންނާއި ބޮޑެތި މީހުންގެ މައްސަލަތަކުގެ ޝަރީޢަތްތައް އެމީހުންގެ މަސްލަޙަތާ އެއްގޮތަށް އަވަސްވެ ލަސްވާކަމެކެވެ. ކުޑަކަމުދާތަކެތި ނުދިން މައްސަލައެއްގައި ހިތަދޫ މީހެއްގެ މައްޗަށް ހިތަދޫ މެޖިސްޓްރޭޓް ކޯޓުން ކުރި ޙުކުމެއްވެސް ދާދިފަހުން ހައިކޯޓުން ބާޠިލް ކޮށްފައިވެއެވެ.
ނަމަވެސް ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭކަމަކީ އެ މައްސަލަ ހައިކޯޓަށް ހުށަހެޅުނުތާ މަސްތަކެއް ފާއިތުވެގެން ދިޔަފަހުން ދަށު ކޯޓުގެ ޙުކުމް ބާޠިލްކޮށް އެ މައްސަލަ އަލުން ބެލުމަށް ހިތަދޫ ކޯޓަށް ފޮނުވުމަށް ހައިކޯޓުން ޙުކުމް ކުރިއިރު އޭނާގެ މައްޗަށް ކުރެވުނު 1 އަހަރުގެ ޙުކުމުގެ 9 މަސްދުވަސް އޭނަ ޖަލުގައި ތަންފީޛުކޮށްފައިވަކަމެވެ. ނަމަވެސް ފެންނަ ފެނުމުގައި އެހާ ދިގުމުއްދަތަކަށް ޖަލުގައި އިންނަވާކަށް ޖާބިރުއަށް ޖެހިވަޑައިނުގަންނަވާނެއެވެ.
ބޮޑުންގެ މައްސަލަތަކުގައި އިންސާފު ޤާއިމު ނުކުރެވޭކަމަށްބުނެ ޢާއްމު ރައްޔިތުން ކުރާ ޝަކުވާއަށް ނިމުމެއް އަންނާނީ އަދި ޢަދުލުއިންސާފުގެ ދާއިރާއާމެދު އިތުބާރު ދެމެހެއްޓޭނީ އިންސާފު ލިބިދިނުމުގައި ހުރި ތަފާތުކުރުންތައްވެސް ނައްތާލެވިގެންނެވެ. އެކަމަށްޓަކައި ތަޙްޤީޤީ މަރުޙަލާގައި ޕީޖީ އޮފީގައި އަދި ކޯޓުތަކުގައި ހުރި މައްސަލަތައް އެކަށީގެންވާ އަވަސް މިނެއްގައި ތަފާތުކުރުމެއް ނެތި އެއްހަމައަކުން ބަލައި އިންސާފު ޤާއިމުކުރެވެންޖެހެއެވެ.
ފުލުހުންގެ އިދާރާއާއި ޕީޖީއޮފީހާއި ކޯޓުތަކުގައި ބޮޑެތި ކުށްވެރިންގެ މައްސަލަތަކާއި ޢިއްޒަތްތެރީންގެ މައްސަލަތައް ޕާކްކޮށްފައި ބޭއްވިގެން ނުވާނެއެވެ. އައިޖީއެމް އެޗްގައި ދިވެއްސެއް ގަޔަށް އެޗްއައިވީ ލޭއެޅި މައްސަލަ ބަލައި އަވަސްގޮތެއްގައި އިންސާފު ޤާއިމުކުރަން ދިވެހިން ބޭނުންވާފަދައިން އައިޖީއެމް އެޗްއަށް ބޭސްގަތުމަށް 2010 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި އަމިއްލަ ކުންފުންޏަކާ ޙަވާކުރުމުން 9 މިލިއަނަށްވުރެ ގިނަ ރުފިޔާއަށް ޚިޔާނާތްތެރިވި މައްސަލަގައިވެސް ދިވެހިން އިންސާފު ބޭނުންވެއެވެ.
ނަމަވެސް އެމްޑީޕީ ސަރުކާރުގެ އިސްވެރިންތަކެއްގެ މައްސަލަ ހިމެނޭ ޑިޒާސްޓާ މެނޭޖްމަންޓްގެ ކޮރަޕްޝަން މައްސަލަ ފަދައިން އެ މައްސަލަވެސް އޮތީ ތަޙްޤީޤީ އިދާރާގައި ޕާކްކުރެވިފައެވެ. 2011 ވަނައަހަރުގެ ތެރޭގައި މާލޭގައި ތޫނުއެއްޗަކުން ޙަމަލާދީ މަރާލި ސ.ހިތަދޫ ވަރުދީގޭ އަޙްސަން ބަޝީރުގެ މަރުގެ މައްސަލާގައި ނުރައްކާތެރި ކުށްވެރިއެއްކަމަށް ބުނާ ޝަހުމްގެ މައްޗަށް ދައުލަތުން ކުރާ ގަސްދުގައި މީހަކު މަރާލުމުގެ މައްސަލަވެސް ހެކިބަސް ނެގުމަށްފަހު އަހަރެއްހާ ދުވަސް ފާއިތުވެދިޔައިރުވެސް ކްރިމިނަލް ކޯޓުގައި އަދިވެސް އޮތީ ޕާކްކޮށްފައެވެ.
ރައީސް މައުމޫން ސަރުކާރުގައި އޭރުގެ އެޓޯލްސް މިނިސްޓަރު ޢަބްދުﷲ ޙަމީދު ހިންގެވިކަމަށް ބުނާ ކޮރަޕްޝަނުގެ މައްސަލައިގައި އޭނަ ކޯޓަށް ޙާޟިރުނުކުރެވި އެ މައްސަލަ ވެސް އޮތީ ޕާކްކުރެވިފައެވެ. ކްރިމިނަލް ކޯޓުގެ އިސްޤާޟީ ހައްޔަރުކުރި މައްސަލަގައި ރައީސް ނަޝީދުގެ މައްޗަށް ކުރެވުނު ދަޢުވާވެސް އޮޅުން ބޮޅުންގަނޑެއްގެ ތެރެއިން މިހާރު އޮތީ ހައިކޯޓުގައި ޕާކް ކުރެވިފައެވެ.
އައްޑޫ ސިޓީ ކައުންސިލްގެ ވޭތުވެދިޔަ ދައުރުގައި ތިއްބެވި 6 މެމްބަރެއްގެ މައްޗަށް އަވަށު ބޯޑު ހެދި މައްސަލަގައި ކޮރަޕްޝަންގެ ދަޢުވާކުރުމަށް ފޮނުވި މައްސަލަވެސް އޮތީ ޕީޖީ އޮފީހުގައި ޕާކްކުރެވިފައެވެ.
ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރެއް ހިލޭ އަންހެނުންތަކަކާއެކު ބަދުއަޚްލާޤީ ޢަމަލު ހިންގެވިކަމަށްބުނާ މައްސަލަވެސް އޮތީ ތަޙްޤީޤު އިދާރާގައި ޕާކްކުރުވާފައެވެ.
އިންސާފަކީ ހުރިހާ މައްސަލަތައް ސާބިތުވުންކަމަށް ނުވެދާނެއެވެ. ނަމަވެސް މިހުރިހާ މައްސަލަތަކުގައިވެސް އެއްހަމައަކުން އެކަށީގެންވަ އަވަސްމިނެއްގައި ތަފާތުކުރުމެއް ނެތި އިންސާފު ޤާއިމުކުރަންޖެހެއެވެ. އެހެންނޫނީ މީ ހަމަ ބޮޑުންނަށް އެކަނި ލިބިދެވޭ އިންސާފުކަމުގައި ނޫނީ ނުވަނެއެވެ.