(ޖޫން 21 ވަނަ ދުވަހުގެ ބަޔާ ގުޅޭ)
ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ ތަފްސީރަށް ވާސިލުވި ގޮތުން ބެހިގެންދާ ބައިތައް:
އައްތަފްސީރު ބިލްމައްޘޫރި: އެބަހީ އަޘަރުތަކުގެ (ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ އާޔަތްތަކާއި، ޙަދީޘްތަކާއި، ޞަޙާބީންގެ ބަސްފުޅުތަކުގެ) ޒަރީޢާއިން، އެއަޘަރުތަކުގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ކުރެވޭ ތަފްސީރެވެ.
އައްތަފްސީރު ބިއްރައުޔި: އެބަހީ މުފައްސިރުގެ އިޖްތިހާދުން އަމިއްލަ ރައުޔުން ކުރާ ތަފްސީރެވެ.
ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ ތަފްސީރު ކުރެވޭ އުސްލޫބުތަކަށް ބަލާއިރު ބެހިގެންދާ ބައިތައް:
* ތަޙްލީލީ ތަފްސީރު
* އިޖްމާލީ ތަފްސީރު
* މުޤާރަނާ ތަފްސީރު
* މައުޟޫޢީ ތަފްސީރު
ތަޙްލީލީ ތަފްސީރަކީ ކީރިތި ޤުރުއާން އެންމެ ގިނައިން ތަފްސީރު ކުރެވިފައިވާ ގޮތެވެ. މި ބާވަތުގެ ތަފްސީރު ކުރެވޭ ގޮތަކީ
އާޔަތްތައް ބާއްވައިލެއްވުނު ސަބަބު ބަޔާންކުރުމާއި، އާޔަތްތަކުގައިވާ ބީރައްޓެހި ކަލިމަތުގެ މާނަ ތިލަކޮށްދިނުމާއި، ކަލިމަތަކުގެ ޢަރަބި ބަހުގެ ހަމަތައް ބަޔާންކޮށްދިނުމާއި ޖުމްލަކޮށް އާޔަތްތަކުގެ މުރާދު ބަޔާންކުރުމެވެ. މިގޮތަށް ތަފްސީރު ކުރެވިފައިވާ ބައެއް ފޮތްތަކުގެ ތެރޭގައި ތަފްސީރު އިބްނު ޢަޠިއްޔާ، އަދި ތަފްސީރު އަލްއަލޫސީ ފަދަ ފޮތްތައް ހިމެނެއެވެ.
އިޖްމާލީ ތަފްސީރަކީ އާޔަތްތަކުގައި ހިމެނޭ އެކިއެކި ނުކުތާތަކުގެ ތަފްސީލަަަށް ނުގޮސް އާޔަތްތަކުގެ އާންމު މުރާދު ބަޔާންކޮށްދޭ ތަފްސީރެވެ. މިގޮތަށް ތަފްސީރު ކުރެވިފައިވާ ބައެއް ފޮތްތަކުގެ ތެރޭގައި އައްޝައިޚް ޢަބްދުއް ރަޙްމާން އައްސިޢުދީގެ ތަފްސީރާއި، އަބޫބަކުރު އަލްޖަޒާއިރީގެ ތަފްސީރު ހިމެނެއެވެ.
މުޤާރަނާ ތަފްސީރަކީ އާޔަތްތަކުގެ ތަފްސީރުގައި އެކި ދަންނަބޭކަލުން ބުނެފައިވާ ބަސްފުޅުތައް ވަޒަންކޮށް އަޅާކިޔައި އޭގެތެރެއިން ދަލީލުގެ ގޮތުން އެންމެ ބުރަދަންހުރި ރައުޔެއް ބަޔާންކޮށް ކުރެވޭ ތަފްސީރެވެ. މިގޮތަށް ތަފްސީރު ކުރެވިފައިވާ ބައެއް ފޮތްތަކުގެ ތެރޭގައި ތަފްސީރު އައްޠަބަރީ ހިމެނެއެވެ.
މައުޟޫޢީ ތަފްސީރަކީ ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ އެކިއެކި މައުޟޫތަކުގެ ތެރެއިން ވަކި މައުޟޫއަކަށް އިންސާފުކޮށް ތަފްސީރުކުރުމެވެ. މިޘާލަކަށް ކީރިތި ޤުރުއާނުގައިވާ މުއުމިނުންގެ ސިފަތައް ބަޔާންވެފައިވާ އާޔަތްތައް އެކަނި ތަފްސީރުކޮށް ފޮތެއް ލިޔުމެވެ. ނުވަތަ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައިވާ މަކާރިމުލް އަޚްލާޤުގެ ސިފަތައް ބަޔާންވެފައިވާ އާޔަތްތައް އެކަނި ތަފްސީރުކޮށް ފޮތެއް ލިޔުމެވެ.
މިގޮތަށް ލިޔެވިފައިވާ ފޮތްތަކުގެ ތެރޭގައި މުޤާތިލް ބުން ސުލައިމާން އަލްބަލްޚީ ލިޔުއްވި "އަލްއަޝްބާހު ވައްނަޡާއިރު ފިލް ޤުރުއާން" ހިމެނެއެވެ. އަދި ޢަލީ އިބްނުލް މަދީނީ ލިޔުއްވި "އަސްބާބު އައްނުޒޫލު" ފޮތް ހިމެނެއެވެ.
ކީރިތި ޤުރުއާން ތަފްސީރު ކުރުމުގެ މަންހަޖު:
* ކީރިތި ޤުރުއާނުން ޤުރުއާން ތަފްސީރުކުރުން
* ރަސޫލާ ﷺ ގެ ޙަދީޘުން ޤުރުއާން ތަފްސީރުކުރުން
* ޞަޙާބީންގެ ބަސްފުޅުތަކުން ޤުރުއާން ތަފްސީރުކުރުން
* ތާބިޢީންގެ ބަސްފުޅުތަކުން ޤުރުއާން ތަފްސީރުކުރުން
* ބަހަވީ ގޮތުން ޤުރުއާން ތަފްސީރުކުރުން
* އިޖްތިހާދާއި އަމިއްލަ ރައުޔުން ޤުރުއާން ތަފްސީރުކުރުން (ނުނިމޭ)
ނޯޓް: މިއީ ޝެއިހް އަހުމަދު ރިމާޒުގެ ލިޔުއްވުމެކެވެ.