އެތައް އެތައް ހާސް ބައެއްގެ ފަރާތުން، އެތައް ހާސް ބަޔަކު މަގުތަކަށް ނުކުމެ، ކުރީގެ ރައީސުލްޖުމުހޫރިއްޔާ، މުޙައްމަދު ނަޝީދު މިނިވަންކުރުމަށް ގޮވާލުމުން، ސަރުކާރުގެ ޖަވާބަކަށްވީ، ސަރުކާރުން ޤާނޫނާ ޚިލާފް ކަމެއް ނުކުރާނޭ ކަމަށެވެ. ޤާނޫނާ ޚިލާފް ކަމެއް ނުކުރުމަށް ސަރުކާރުން ކަނޑައަޅާފައިވާ ވަރުގަދަ ޢަޒުމަށް މަރުޙަބާ ކިޔަމެވެ. ޤާނޫނާ ޚިލާފް އެއްވެސް ކަމެއް ކޮށްގެން ނުވާނެއެވެ. ކުރިޔަ ދީގެންވެސް ނުވާނެއެވެ. އަދި ކުރުމަށް ގޮވާލައިގެންވެސް ނުވާނެއެވެ.
އެހެންނަމަވެސް، ކުރީގެ ރައީސް މުހައްމަދު ނަޝީދު މިނިވަންކުރުމަކީ ޤާނޫނު ހުއްދަނުދޭ ކަމެއް ކަމަށް ބުނުމަކީ ޤާނޫނީ ގޮތުން ރަނގަޅު ވާހަކައެއްކަމަށް ނުފެނެއެވެ. ޤާނޫނު ނަންބަރު 2/2010 (މަޢާފް ދިނުމާ ޢަދަބު ލުއިކޮށްދިނުމުގެ ޤާނޫނު) ރަނގަޅަށް ބަލައިފި މީހަކަށް މިކަން ހާމަވާނެއެވެ.
ޤާނޫނުގެ 4 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން، މަޢާފް ދިނުމާ ޢަދަބު ލުއިކޮށްދިނުން 5 ގިންތިއަކަށް ބަހާލެވެއެވެ. އެއީ (ހ) މަޢާފްކޮށްދިނުމާއި، (ށ) ޙުކުމް ތަންފީޒްކުރުން ފަސްކޮށްދިނުމާއި، (ނ) ޢަދަބުގެ މުއްދަތު ކުރުކޮށްދިނުމާއި، (ރ) ލުއި އަދަބަކަށް ބަދަލުކޮށްދިނުމާއި، (ބ) ފައިސާ ދައްކަން ޙުކުމް ކުރެވިފައިވާނަމަ ދައްކަންޖެހޭ ފައިސާގެ ޢަދަދު މަދުކޮށްދިނުމެވެ.
އެމާއްދާއާ ވިދިގެން، އެ ޤާނޫނުގެ 5 ވަނަ މާއްދާގައި ބަޔާންކޮށްފައިވަނީ މަޢާފް ނުދެވޭނޭ ކުށްތަކެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ޓެރަރިޒަމްގެ ކުށް ހިމެނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ހަމަ އެމާއްދާގެ ޢިބާރާތުގައި، އެމާއްދާގައި ބުނެފައިވާ ކުށްތަކަށް މަޢާފް ނުދެވުނު ކަމުގައި ވީނަމަވެސް، ޤާނޫނުގެ 4 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގެ ދަށުން ޙުކުމުގެ މުއްދަތު ކުރުކޮށްދިނުމާއި، ނުވަތަ އެމާއްދާގެ (ރ) ގެ ދަށުން ޢަދަބު ލުއިކުރުމަށް، ނުވަތަ އެހެންވެސް މާއްދާއެއްގެ ދަށުން ޢަދަބު ލުއިކުރުމަށް ހުރަހެއް ނެތްކަމަށް ބުނެފައިވެއެވެ.
ޤާނޫނުގެ 29 ވަނަ މާއްދާއަކީ، މަޢާފްދިނުމާއި، ޢަދަބު ލުއިކޮށްދިނުމުގެ ޚާއްސަ އުޞޫލު ބުނެދޭ މާއްދާއެެވެ. އެމާއްދާގެ (ނ) ގެ ޢިބާރާތުގައި ބުނެފައިވަނީ “ޖިނާއީ ކުށުގެ ޙުކުމް އިއްވާފައިވާ މީހެއްގެ އުމުރަށް ބަލައި، ނުވަތަ އޭނާ ގައިގައި ހުރި ބައްޔަކަށް ބަލައި، ނުވަތަ އޭނާ ހޯދަމުންދާ ފަރުވާއަކަށް ބަލައި، ނުވަތަ އޭނާ ހުރި ވަގުތަށާއި ޙާލަތަށް ބަލައި، ނުވަތަ އިންސާނިއްޔަތުކަމުގެ ނަޒަރަކުންބަލައި، ރައީސުލްޖުމުހޫރިއްޔާގެ އިސްނެގުމުގައި އޭނާގެ އަދަބު ލުއިކޮށްދިނުމުގެ ބާރު ރައީސުލްޖުމުހޫރިއްޔާއަށް ލިބިގެންވެއެވެ.” މިހެންނެވެ. މިމާއްދާގެ ދަށުން ޢަދަބު ލުއިކޮށްދިނުމަށް އެދި ހުށަހަޅާކަށް ނުޖެހެއެވެ. އަދި މިމާއްދާ ހިނގާނީ ރައީސުލްޖުމުހޫރިއްޔާގެ ސަމާލުކަމަށް އަންނަ މައްސަލަތަކުގައި ރައީސުލްޖުމުހޫރިއްޔާގެ އިސްނެގުމުގައެވެ.
ޢާންމު އުޞޫލެއްގެ ގޮތުން، މަޢާފް ދިނުމަށް ނުވަތަ އަދަބު ލުއިކުރުމަށް ހުށަހަޅާނަމަ، ޙުކުމް ކުރުމަށް ހިންގުނު ޝަރީޢަތުގެ އިޖުރާޢަތުތައް ރަނގަޅުކަމަށާއި، ކުރެވުނު ޙުކުމް ޤާނޫނީ ގޮތުން ރަނގަޅުކަމަށް މަޢާފް ދިނުމަށް ނުވަތަ އަދަބު ލުއިކުރުމަށް އެދި ހުށަހަޅާފަރާތުން އިޤްރާރުވާންޖެހެއެވެ. އަދި، ޝަރީޢަތުގެ ހުރިހާ މަރުޙަލާތައް ކަނޑައްތުކޮށްފައި އޮތުންވެސް ޤާނޫނު ލާޒިމުކުރެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ޤާނޫނުގެ 29 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން މަޢާފް ދެވޭ ނުވަތަ ޢަދަބު ލުއިކޮށްދެވޭ މައްސަލަތަކަށް މިއުޞޫލެއް ނުހިނގާނެއެވެ. އެއީ ޢަދަބު ލުއިކުރުމަށް ނުވަތަ މަޢާފް ހޯދުމަށް ހުށަހެޅުމެއްނެތި، ރައީސުލްޖުމުހޫރިއްޔާގެ އިސްނެގުމުގައި ހިންގާ ޚާއްސަ އިޖުރާޢަތަކަށް ވާތީއެވެ.
ރައީސް މުޙައްމަދު ނަޝީދުގެ ކުރެވިފައިވާ ޙުކުމްގެ މުއްދަތު ކުރުކޮށް އެމަނިކުފާމުގެ މިނިވަންކުރުމުގައި އިސްވެ ދެންނެވުނު މާއްދާތައް ތަޠްބީޤުކުރަން ބަލާއިރު، “ހުރި ވަގުތަށާއި ޙާލަތަށް ބަލައި” ޢަދަބު ލުއިކޮށްދެވިދާނޭކަމަށް ފެނެއެވެ. ހުރި ވަގުތާއި، ޙާލަތަށް ބެލުންކަމަށް ޤާނޫނުގައި ބުނެފައި އެވަނީ މައްސަލައިގެ ޙުކުމް ކުރެވިފައިވާ މީހާއަށާއި، އެމީހާގެ ޙައިސިއްޔަތާއި، އެޙުކުމްގެ ސަބަބުން ނުކުމެދާނޭ ނަތީޖާއަށާއި، ޖުމުލަކޮށް މައްސަލައިގެ ވަށައިގެންވާ އެންމެހައި ކަންކަމަށް ބެލުމަށެވެ.
މި އުޞޫލުން ވިސްނާއިރު، ރައީސް މުޙައްމަދު ނަޝީދުއަކީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކުރީގެ ރައީސުލްޖުމުހޫރިއްޔާއެވެ. ޙުކުމް ކުރެވުނު މައްސަލައަކީ ރައީސުލްޖުމުހޫރިއްޔާގެ މަޤާމުގެ ޙައިސިއްޔަތުން ނިންމާފައިވާކަމަށް ބުނާ ނިންމުމަކާ ގުޅޭ މައްސަލައެކެވެ. އާދެ، ސިޔާސީ ނިންމުމަކާ ގުޅުންހުރި މައްސަލައެކެވެ. މައްސަލައިގެ އަނިޔާވި ފަރާތަށް ޤާނޫނުއަސާސީގެ 58 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ބަދަލު ހޯދުމުގެ ޙައްޤު އެބައޮތެވެ. ރައީސް ނަޝީދުގެ ޝަރީޢަތް ފެށުމަށްޓަކައި ހައްޔަރުކުރެވުނު ތާރީޚުން ފެށިގެން ފާއިތުވެދިޔަ މުއްދަތުގައި ޤައުމު މިވަނީ ހަލަބޮލިކަމެއްގެ ތެރޭގައެވެ. ކުރެވުނު ޝަރީޢަތުގެ އިޖުރާޢަތު ރަނގަޅު ނޫންކަން އެއޮތީ ދިމާއަށް ހާމަވާށެވެ. އެޝަރީޢަތާ ގުޅިގެން ޢަދުލު އިންސާފުގެ ދާއިރާގެ އިންސާފުވެރިކަމާމެދު ސުވާލުތައް ދަނީ އުފައްދަމުންނެވެ. ދިވެހިރާއްޖެއާ ދެކޮޅަށް އެކި އިއްތިހާދުތަކަށް ޤަަރާރުތައް ހުށަހަޅައި ބައެއް ޤަރާރުތައް ފާސްކޮށްފިއެވެ. ދުވަހުން ދުވަހަށް ހިންގަންޖެހޭ މަސައްކަތްތަކުގެ ބަދަލުގައި މުޒާހަރާތައް ކޮންޓްރޯލްކުރުމަކީ ފުލުހުންގެ އިސް ވާޖިބަށް ވެއްޖެއެވެ. ބޭރު ދުނިޔެއިން މެދުކެނޑުމެއްނެތި އިންޒާރުތައް ދެމުންދާއިރު އެތެރޭގެ ހަމަޖެހުމެއް ނެތެވެ. ރައީސް މުޙައްމަދު ނަޝީދުގެ މައްޗަށް ކުރެވުނު ޙުކުމް މިވަނީ ޤައުމީ އަދި ބައިނަލްޢަޤްވާމީ ބޮޑު މައްސަލައަކަށްވެފައެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިސްވެސް އޮތީ ހުއްޓިފައެވެ. މިހުރިހާ ކަމެއް ގުޅެނީ ރައީސް މުޙައްމަދު ނަޝީދު ބަންދުގައި ހުންނަ ހުރުމާއެވެ. އެހެންކަމުން، ޤައުމުގައި މިއުފެދިފައިވާ ނުތަނަސްކަމުން ސަލާމަތްވުމަށްޓަކައި، މަޢާފް ދިނުމާއި ޢަދަބު ލުއިކޮށްދިނުމުގެ ޤާނޫނުގެ ޤާނޫނުގެ 29 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގެ ދަށުން ރައީސުލްޖުމުހޫރިއްޔާއަށް ލިބޭ އިޚްތިޔާރުގެ ބޭނުންކުރުމަކީ ލާޒިމުކަމެކެވެ.
މިހުރިހާ ކަމެއް މިހެންހުރި އިރު، ވަރިހަމަކޮށްލައިގެން ހުރުމަކީ ރައީސުލްޖުމުހޫރިއްޔާއަށް އޮތް އިޚްތިޔާރެއް ނޫނެވެ. ޤާނޫނުއަސާސީގެ 115 ވަނަ މާއްދާގެ (ރ) ދަށުން، ބައިނަލްޢަޤްވާމީ މުޖުތަމަޢުއިން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤައުމީ ސިޔާދަތަށް އިޙްތިރާމް ކުރުން އިތުރުކުރުވުމަކީ ރައީސުލްޖުމުހޫރިއްޔާގެ ޒިންމާއެއް ކަމުގައި ބުނެފައި އޮވެއެވެ. އޭގެ މާނައަކީ ބައިނަލްޢަޤްވާމީ މުޖުތަމަޢުއިން ގޮވާލާ ހުރިހައި ކަމަކަށް އިޖާބަދޭންޖެހުމެއް ނޫނެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ޤާނޫނުގައި ހުރަހެއް ނެތް، އަދި ދިވެހި މުޖުތަމަޢުގެ ހަމަޖެހުމަށްވެސް މުހިންމުކަމަށް ހަމަ ބުއްދިން ޤަބޫލުކުރެވޭ ކަންކަމުގައި އެކަށީގެންވާ ރަނގަޅު ފިޔަވަޅު އަޅަމުން ގެންދިއުމަކީ ރައީސުލްޖުމުހޫރިއްޔާގެ މައްޗަށް ލާޒިމުކަމެކެވެ. ޢަދުލުއިންސާފުން އެއްކިބާވެ ކަންކަން ކުރުމަކީ ރާއްޖޭގެ ދާޚިލީ މައްސަލައެއް ކަމުގައި ބުނާކަށް ޖާގައެއް ނެތެވެ. އެހެނީ އެއްވެސް ތަނެއްގައި ބޭއިންސާފުން ކަންކުރެވުމަކީ، ހުރިހާ ތަނެއްގެ އިންސާފަށް އޮތް ބިރެކެވެ. މިއީ ބައިނަލްޢަޤްވާމީ މުޖުތަމަޢު ޤަބޫލުކުރާ ހަމައެވެ.
ކުރީގެ ރައީސް މުޙައްމަދު ނަޝީދުއަށް ކުރެވުނު ޙުކުމުގެ ތެރެއިން މިހާރު ތަންފީޒްކުރެވިފައިވާ މިންވަރަށް ޙުކުމުގެ މުއްދަތު ކުރުކޮށްލުމަށްފަހު، މިނިވަންކުރުމަކީ ރައީސުލްޖުމުހޫރިއްޔާއަށް ޤާނޫނުއަސާސީއިންނާއި، ޤާނޫނުން ފަހިކޮށް ފުރުޞަތު ލިބިފައި އޮތްކަމެކެވެ. ބައިނަލްޢަޤްވާމީ މުޖުތަމަޢުއިން ގޮވާލަމުން ގެންދަނީ އެކަމަށެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެތައްހާސް ރައްޔިތުންނެއް އެދެމުންދަނީ އެކަމެވެ. ޤައުމަށް ހަމަޖެހުމެއް ފެންނަން އޮތީ އެމަގުންނެވެ.
ނޯޓް: މިއީ ޤާނޫނީ ވަކީލު އަލްއުސްތާޛް މަަޙްފޫޒު ސަޢީދުގެ އަމިއްލަ ބްލޮގުގައި 04 މޭ 2015 ވަނަ ދުވަހު ޖަހާފައިވާ ލިޔުމެކެވެ. "އައްޑޫ ލައިވް" އިން މި ލިޔުމަށް އެއްވެސް ބަދަލެއް ގެނެސްފައިނުވާނެއެވެ.