(އޮކްޓޯބަރު 11 ވަނަ ދުވަހުގެ ބަޔާ ގުޅޭ)
ކީރިތި ޤުރުއާނުން އެންމެ ފުރަތަމަ ބާވައިލެއްވުނު އާޔަތްތައް
ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ އާޔަތްތައް ބާވައިލެއްވުނު ތަރުތީބުގެ މައުޟޫއަކީ ޢުލޫމުލް ޤުރުއާނުގެ މައުޟޫތަކުގެ ތެރެއިން މުހިންމު މައުޟޫއެކެވެ. ކުރިން ބާވައިލެއްވުނު އާޔަތްތަކާއި ފަހުން ބާވައިލެއްވުނު އާޔަތްތައް އެނގުމުން، ނާސިޚު އާޔަތްތަކާއި މަންސޫޚު އާޔަތްތައް އެނގިގެންދާނެއެވެ. އަދި އަޅުކަންތައް ތަޝްރީޢުވި ތާރީޚުތަކާއި މަރުޙަލާތައް އެނގިގެން ދާނެ އެވެ.
މިކަންކަން އެނގުމުން ޙުކުމްތައް ޝަރުޢުވުމުގައި އިންސާނުންގެ ފިޠްރީ ޙާލަތަށް ރިޢާޔަތްކުރެވިފައިވާ މިންވަރު އެނގި، އިސްލާމް ދީނުގައި ސަމާޙަތްތެރިކަމާއި އޯގާވަންތަކަން ފާޅުވެގެން ދާނެ އެވެ. އަދި ހަމައެއާއި އެކީ ކީރިތި ޤުރުއާނަށް ދަންނަބޭކަލުން ދެއްވާފައިވާ އަހަންމިއްޔަތާއި ކުރައްވާފައިވާ ޚިދުމަތްތައް ވެސް އެގިގެން ދާނެ އެވެ.
ކީރިތި ޤުރުއާނުން ނަބިއްޔާ މުޙައްމަދު ﷺ ގެމައްޗަށް އެންމެ ފުރަތަމަ ބާވައިލެއްވުނީ ސޫރަތުލް ޢަލަޤްގެ ފުރަތަމަ ފަސްއާޔަތެވެ. ޢައިޝަތުގެފާނު ވިދާޅުވެފައިވެ އެވެ:
"ރަސޫލުﷲ ﷺ އަށް ވަޙީގެ ފެށުން އައީ ނިދުމުގައި ފެނިވަޑައިގަންނަވާ ހެޔޮ ހުވަފެނުންނެވެ. އެކަލޭގެފާނަށް ފެނިވަޑައިގަންނަވާ ކޮންމެ ހުވަފެނެއްވެސް ހެނދުނު ވެގެން އަންނަ ފަދައިން ތެދުވެގެން އަންނަ ގޮތުގައި ނޫނީ ފެނިވަޑައިނުގަންނަވަ އެވެ. ދެން އެކަލޭގެފާނަށް އެކަހެރިވެހުރުން ލޯބިވެވަޑައިގަތެވެ. އަދި ޙިރާ ހޮހޮޅައިގައި އެކަލޭގެފާނު އެކަހެރިވެ ވަޑައިގަންނަވައެވެ. އެތާގައި އަޅުކަންކުރައްވަތެވެ. ގިނަ ރޭތަކެއްގައި އަޅުކަން ކުރެއްވުމުގައި ހުންނެވުމަށް ފަހު އަހުލުވެރިންގެ ގާތަށް އެނބުރިވަޑައިގަތު
މަށްޓަކައި އެރޭތަކަށް ކޮއްތު ތައްޔާރު ކުރައްވައެވެ. ދެން (ރޭތަކުގެ ކޮއްތު ހުސްވުމުން) ޚަދީޖާގެފާނުގެ އަރިހަށް އެނބުރި ވަޑައިގެން އެފަދަ އިތުރު ދުވަސްތަކަކަށް ކޮއްތު ހޯއްދަވައެވެ. މިގޮތަށް ދަނިކޮށް، އެކަލޭގެފާނު ޙިރާ ހޮހޮޅައިގައި ހުންނަވަނިކޮށް، ޙައްޤު(ވަޙީ) އަ އެވެ."
މަލާއިކަތާ ވަޑައިގެން ވިދާޅުވިއެވެ:
"ކިޔަވާށެވެ." ތިމަންކަލޭގެފާނު ދެންނެވީމެވެ:
"ތިމަންކަލޭގެފާނަކީ ކިޔަވަން ދަންނަ މީހެއް ނޫނެވެ." އެކަލޭގެފާނު ތިމަންކަލޭފާނުގެ ހަށިކޮޅުގައި ހިއްޕަވައި، ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ވަރަށް އުނދަގޫވެއްޖައުމަށް ދާންދެން ބައްދަވައިލެއްވިއެވެ. ދެން ދޫކޮށްލެއްވިއެވެ. އަދި ވިދާޅުވިއެވެ: "ކިޔަވާށެވެ." ތިމަންކަލޭގެފާނު ދެންނެވީމެވެ: "ތިމަންކަލޭގެފާނަކީ ކިޔަވަން ދަންނަ މީހެއް ނޫނެވެ."; އެކަލޭގެފާނު ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ހަށިކޮޅުގައި ދެވަނަ ފަހަރަށް ހިއްޕަވައި، ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ވަރަށް އުނދަގޫވެއްޖައުމަށް ދާންދެން ބައްދަވައިލެއްވިއެވެ. ދެން ދޫކޮށްލެއްވިއެވެ. އަދި ވިދާޅުވިއެވެ: "ކިޔަވާށެވެ."
ތިމަންކަލޭގެފާނު ދެންނެވީމެވެ: "ތިމަންކަލޭގެފާނަކީ ކިޔަވަން ދަންނަ މީހެއް ނޫނެވެ." އެކަލޭގެފާނު ތިމަންކަލޭގެފާނު ހަށިކޮޅުގައި ތިންވަނަ ފަހަރަށް ހިއްޕަވައި ބައްދަވައިލެއްވިއެވެ. ދެން ދޫކޮށްލައްވައި ވިދާޅުވިއެވެ: {اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ ﴿١﴾ خَلَقَ الْإِنسَانَ مِنْ عَلَقٍ ﴿٢﴾ اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ ﴿٣﴾ الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ ﴿٤﴾ عَلَّمَ الْإِنسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ ﴿٥﴾ سورة العلق
ދެންފަހެ އެކަލޭގެފާނުގެ ހިތްޕުޅު ތެޅިތެޅި ހުންނަވައިގެން ޚަދީޖާގެފާނުގެ އަރިހަށް އެނބުރި ވަޑައިގަތެވެ"
ކީރިތި ޤުރުއާނުން އެންމެ ފުރަތަމަ ބާވައިލެއްވުނީ ސޫރަތުލް ޢަލަޤުގެ ފުރަތަމަ ފަސް އާޔަތްކަން މި ޙަދީޘުން ވަރަށް ޞަރީޙަކޮށް އެނގިގެން އެބަދެ އެވެ.
ކީރިތި ޤުރުއާނުން އެންމެ ފުރަތަމަ ބާވައިލެއްވުނީ ސޫރަތުލް މުއްދައްޘިރުކަމަށް، ނުވަތަ ސޫރަތުލް ފާތިޙާ ކަމަށް ވެސް ބައެއް ދަންނަބޭކަލުން ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް އިސްވެދިޔަ ޢާއިޝަތުގެފާނުގެ ޙަދީޘުން އެފަދަ ރައުޔުތަކުގެ ބުރަދަނެއް ނެތްކަން ސާފުކޮށް އެނގިގެންދެއެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ ބާވައިލެއްވުނީ ސޫރަތުލް މުއްދައްޘިރުކަމަށް ބުނެވޭ ރައުޔަށް ދަންނަބޭކަލުން ދެއްވާ ޖަވާބަކީ އެއީ މުޅި ސޫރަތް އެކީއެކަށް ފުރިހަމަ ސޫރަތަކަށް އެންމެ ފުރަތަމަ ބާވައިލެއްވުނީ ސޫރަތުލް މުއްދައްޘިރުކަމަށެވެ. ނުވަތަ ޢަލަޤް ސޫރަތުގެ ފުރަތަމަ ފަސް އާޔަތް ބާވައިލެއްވުމަށް ފަހުގައި ދުވަސްކޮޅަކަށް ވަޙީ މެދުކެނޑިގެން ދިއުމަށްފަހު ދެން އެންމެ ފުރަތަމަ ބާވައިލެއްވުނީ ސޫރަތުލް މުއްދައްޘިރުކަމުގައެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ ބާވައިލެއްވުނީ ސޫރަތުލް ފާތިޙާ ކަމަށް ބުނާ ރައުޔުގެ ދަލީލަކީ ސަނަދުގެ ގޮތުން ބަލިކަށި ދަލީލެކެވެ.
މި މައުޟޫގެ ހުރިހާ ރައުޔުތައް ޖަމާކުރެވޭތޯ ވެސް ބައެއް ދަންނަބޭކަލުން މަސައްކަތް ކުރައްވާފައިވެއެވެ. އެގޮތުން އެބޭކަލުން ވިދާޅުވަނީ އެންމެ ފުރަތަމަ ބާވައިލެއްވުނު އާޔަތްތަކަކީ ޢަލަޤް ސޫރަތުގެ ފުރަތަމަ ފަސް އާޔަތެވެ. ރަސޫލުކަމުގެ ޒިންމާ ޙަވާލުކުރެވި އެކަން މީސްތަކުންނަށް ފޯރުކޮށްދެއްވުމުގެ އަމުރު އެންމެ ފުރަތަމަ އައީ ސޫރަތުލް މުއްދައްޘިރުގައި ކަމަށެވެ. ފުރިހަމަ ސޫރަތަކަށް އެކީއެކަށް އެންމެ ފުރަތަމަ ބާވައިލެއްވުނީ ސޫރަތުލް ފާތިޙާއެވެ. އަދި ބައެއް ދަންނަބޭކަލުން ވިދާޅުވެފައިވެ އެވެ.
އެންމެ ފުރަތަމަ ނުބުއްވަތުން ބާވައިލެއްވުނީ ޢަލަޤް ސޫރަތުގެ ފުރަތަމަ ފަސް އާޔަތެވެ. (އެބަހީ އެކަލޭގެފާނަކީ ނަބީބޭކަލެއްކަން އަންގައިދޭ ފުރަތަމަ ހެއްކަކަށް ބާވައިލެއްވުނީ ޢަލަޤް ސޫރަތުގެ ފުރަތަމަ ފަސް އާޔަތެވެ). އަދި ރިސާލަތުން އެންމެ ފުރަތަމަ ބާވައިލެއްވުނީ ސޫރަތުލް މުއްދަޘިރެވެ. (އެބަހީ އެކަލޭގެފާނަކީ ރަސޫލުބޭކަލެއްކަން އަންގައިދޭ ހެއްކަކަށް ފުރަތަމަ ބާވައިލެއްވުނީ ސޫރަތުލް މުއްދައްޘިރެވެ.) (ނުނިމޭ)
ނޯޓް: މިއީ ޝައިހް އަހުމަދު ރިމާޒުގެ ލިޔުއްވުމެކެވެ.