الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين.
ބަރަކާތާއި ރަޙުމަތާއި ފުއްސެވުމުން ފުރިގެންވާ އަހަރުގެ އެންމެ މާތް ދުވަސްތައް މިވަނީ އަޅުގަނޑުމެންނާ އެކީގަ އެވެ. ގާތުގަ އެވެ. ކޮންމެ މުސްލިމަކު ވެސް މިބަރަކާތްތެރި ދުވަސްތަކުގެ ބޭނުން އެންމެ ހެޔޮގޮތުގައި ހިފަން ބޭނުންވާނެކަން މިއީ ޝައްކެތް އޮތް ކަމެއް ނޫނެވެ. އެހެނީ މި ދުވަސްތަކުގެ ބޭނުން ހެޔޮގޮތުގައި ނުހިފިއްޖެ މީހަކީ ވަރަށް ބޮޑު އަބާއްޖަވެރިއެކެވެ. މާތް ނަބިއްޔާ ﷺ ޙަދީޘްފުޅު ކުރައްވާފައިވެއެވެ.
((رَغِمَ أَنْفُ رَجُلٍ دَخَلَ عَلَيْهِ رَمَضَانُ ثُمَّ انْسَلَخَ قَبْلَ أَنْ يُغْفَرَ لَهُ)) [رواه الترمذي وصححه الألباني]
މާނައީ: “ރަމަޟާން މަސް އެމީހަކާ ބައްދަލުވެ އެމަސް ނިމުނުއިރުވެސް އެމީހެއްގެ ފާފަ ނުފުއްސުނުމީހާގެ ނޭފަތް ހިރަފުހުން ފުރުއްވާނދޭވެ.”
رَغِمَ أَنْفُ رَجُلٍ މިޢިބާރާތަކީ އެފަދަމީހުން ނިކަމެތި ކޮށްދެއްވުމަށް އެދި، އެފަދަމީހުންގެ މައްޗަށް ކުރައްވާފައިވާ ބަދު ދުޢާއެކެވެ. އެހެންކަމުން މިލިޔުމުގައި މިބަލާލަނީ މިދުވަސްތައް ހެޔޮގޮތުގައި ވޭތުކުރުމަށްތަކައި ކުރެވިދާނެ 5 ކަމަކަށެވެ.
ކުރިއަށް ކަންތައްތައް ރާވާލުން
ވަޤުތުގެ ބޭނުން އޭގެ އެންމެ ހެޔޮ ގޮތުގައި ހިފުމަށްޓަކައި ދުރާލާ ކަންތައްތައް ކުރިއަށް ގެންދާނޭ ގޮތް ރާވާލުން އެއީ ނުހަނު ބޭނުންތެރި ކަމެކެވެ. އެގޮތުން މި ރަމަޟާން މަހުހެ ބަރަކާތްތެރި ދުވަސްތަކާ، އެއްވެސް ޕްލޭނެއް ނެތި އަޅުގަނޑުމެން ބައްދަލުކޮށްފި ކަމުގައިވާ ނަމަ، މާ ބޮޑުކަމެއް ޙާޞިލު ނުވެގެން އުޅެނިކޮށް ނޭނގި ހުއްޓައި މި ރަމަޟާން މަސް، އަޅުގަނޑުމެންނާ ވަކިވެގެން ހިނގައިދާނެ އެވެ.
އެގޮތުން ރަމަޟާން މަހުގެ ވަޤުތުތައް ރާވާލާ އިރު ސިކުނޑީގައި ބަހައްޓަން ޖެހޭ އެންމެ މުހިންމު ނުކުތާއަކީ، ރަމަޟާން މަހުގެ ރޯދަ ފަރުޟުކުރެއްވުމުގެ މަޤްޞަދަކީ ކޮބާ ހެއްއެވެ؟ ޔަޤީނުން ވެސް އެއީ އަޅުގަނޑުމެން ތަޤްވާވެރިވުމަށްޓަކައެވެ. މާތް ﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވެ އެވެ.
﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ﴾
މާނައީ: “އޭ إيمان ވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުންގެ ކުރީގެ މީހުންގެ މައްޗަށް فرض ކުރެއްވި ފަދައިން ތިޔަބައިމީހުންގެ މައްޗަށްވެސް ރޯދަ فرض ކުރައްވައިފިއެވެ. (އެއީ) ތިޔަބައިމީހުން تقوى ވެރި ވުމަށްޓަކައެވެ.”
ކޮންމެ ދުވަހަކު ވެސް އަޅުކަމަށް ހުސްކުރާނެ ވަޤުތުގެ މިންވަރެއް ކަނޑައަޅުން
އާންމު ގޮތެއްގައި މުސްލިމެއްގެ ވިސްނުމަކަށް ވާނީ މުޅި ރަމަޟާން މަސް އެއްކޮށް އަޅުކަމަށް ހުސްކުރުމެވެ. ނަމަވެސް އެއީ ޢަމަލީ ގޮތުން ކުރަން ބަލާއިރު ވާނޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެއީ ޢާއިލީ ޒިންމާތަކާއި އެހެނިހެން ވެސް ކަންކަމުގައި އަޅުގަނޑުމެންނަށް މަޝްޣޫލު ވެވޭތީއެވެ. އެހެންކަމުން ކޮންމެ ދުވަހަކު ވެސް އަޅުކަމަށް ހުސްކުރެވިދާނެ ވަޤުތުގެ މިންވަރާ މެދު ވިސްނައި އެއަށް އަމާޒު ހިފާށެވެ.
އެގޮތުން 24 ގަޑިއިރުގެ ތެރެއިން ނިދުމަށް، ޢާއިލީ ޒިންމާތަކަށް އަދިވެސް އެހެނިހެން ކަންކަމަށް ދާނެ ކަމަށް ލަފާ ކުރެވޭ ވަޤުތު ކަނޑާލާށެވެ. މިގޮތަށް ކަނޑާލުމުން މިސާލަކަށް ތިން ގަޑިއިރު ލިބޭކަމުގައިވާ ނަމަ އެ ތިން ގަޑިއިރު އަޅުކަމަށް ހުސްކުރާށެވެ. އަދި އެއަށް ފަހު އެ ތިން ގަޑިއިރުގެ ތެރެއިން އެއް ގަޑިއިރު ޤުރުއާން ކިޔެވުމަށް އަދި އެއް ގަޑިއިރު އިސްލާމް ދީނުގެ ކަންކަން އުނގެނި ދަސްކުރުމަށް އަދި ދުޢާކުރުމާއި ޛިކުރުކުރުމަށް އެއް ގަޑިއިރު، މިފަދަ ގޮތަކަށް ބަހައި ލެވިދާނެ އެވެ. މިފަދަ ގޮތަކަށް ދުރާލާ ރާވާލެވިއްޖެ ނަމަ މިބަރަކާތްތެރި ދުވަސްތަކުގެ ބޭނުން އެންމެ ހެޔޮގޮތުގައި ހިފިދާނެ އެވެ.
ޙާޞިލުކުރަން ބޭނުންވާ ކަންކަން ކުރުމަށް ވަކި ވަޤުތުތަކެއް ކަނޑައެޅުން
ސައުވީސް ގަޑިއިރުގެ ތެރެއިން އަޅުކަމަށް ހުސްކުރެވޭނޭ ވަޤުތުގެ މިންވަރު އެނގުމުން، ކޮންމެ ދުވަހެއްގެ ތާވަލުން ވެސް އަޅުކަމަށް ހޭދަ ކުރެވޭނެ މިންވަރު އެނގިގެން ދާނެއެވެ. ދެން އަޅުގަނޑުމެން ކުރަން ޖެހޭނެ ކަމަކީ، ކޮންމެ ދުވަހެއްގެ އަމާޒަށް ވާޞިލުވުމަށް ވަކި ވަޤުތުތަކެއް އެކަންކަމަށް ޚާއްޞަކުރުމެވެ.
މިސާލަކަށް ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ ތަފްސީރު ކިއުމަށް ބޭފުޅަކު އެއް ގަޑިއިރު އަމާޒު ހިފާފާނެއެވެ. އެހެން ކަމަށްވާނަމަ އެބޭފުޅެއް ދުވަހުގެ ތާވަލުގައި ޢަޞްރު ފަހުން އެއް ގަޑިއިރު ހުސްކޮށް ލިބޭކަމުގައިވާނަމަ ތަފްސީރު ކިއުމަށް އެވަޤުތު ހުސްކޮށްލެވިދާނެއެވެ.
ހަމަ އެފަދައިން ޤުރުއާން ކިޔެވުމަށް ވެސް އެ ބޭފުޅެއްގެ ތާވަލުން ފަސޭހަ ވަޤުތެއް ބަލައި އެވަޤުތެއް ހަމައެކަނި ޤުރުއާނަށް ޚާއްޞަކުރާށެވެ. ދުޢާކުރުމާއި ޛިކުރުކުރުމަށް ރޯދަވީއްލަން ކައިރިވާ ވަޤުތު ޚާއްޞަ ކުރެވިދާނެ އެވެ. އެހެނީ އެވަޤުތަކީ ދުޢާ އިޖާބަކުރެއްވޭ ވަޤުތެކެވެ. މިފަދައިން ޙާޞިލު ކުރަން ބޭނުންވާ ކޮންމެ ކަމަކަށް ވެސް ޚާއްޞަ ވަޤުތުތަކެއް ކަނޑައަޅާށެވެ. އޭރުން އެކަންކަން ޙާޞިލުކުރަން ވަރަށް ބޮޑަށް ފަސޭހަވެގެން ދާނެ އެވެ.
ޢާއިލާއާއި އެކު އީމާންތެރިކަން ތާޒާކޮށްލާނެ ވަޤުތުކޮޅެއް ކަނޑައެޅުން
ޢާއިލީ ގުޅުންތައް ވަރުގަދަކޮށް އެންމެން އެކީގައި އީމާންކަމުގައި ކުރިއަރައި ދިއުމަށް ރަމަޟާން މަހަކީ ރަނުގެ ފުރުޞަތެކެވެ. އެހެނީ ޝައިޠާނާ ވަނީ ކަސްތޮޅު އެޅުވިފައެވެ. އެންމެންގެ ވެސް އީމާންކަން ތާޒާވުމަށް އޭގެ ސަބަބުން ފުރުޞަތު ލިބެއެވެ.
މިކަން ޙާޞިލުކުރުމަށްޓަކައި ގޭގައި އެކިއެކި ކަންކަން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ރާވާ ލެވިދާނެއެވެ. މިޘާލަކަށް، ޢާއިލާގެ އެންމެން އެކީގައި ދަރުހެއް ބަލާލުން ނުވަތަ ދީނީ ފޮތެއް ކިޔާލުންފަދަ ކަންކަން ރޭވިދާނެއެވެ.
ދީނީ ކުއިޒްތައް ޢާއިލާގެ މެދުގައި ފޯރިއާއެކު ކުރިއަށް ގެންދެވިދާނެއެވެ. ޤުރުއާން ޙަލަޤާތައް ގޭގައި ރާވާ ލެވިދާނެއެވެ. އަދިވެސް މިފަދަ އެތައް ހެޔޮކަމެއް ކުރިއަށް ގެންދެވިދާނެ އެވެ.
ސޯޝަލް މީޑިއާ އާއި ޓީވީ އާއި އަދިވެސް އެފަދަ ވަޞީލަތްތަކާ ދުރަށް ޖެހިލުން
ރަމަޟާން މަހަކީ ޤުރުއާން ބާވައިލެއްވުނު މައްސަރުކަމުގައި ވީހިނދު އެ ޤުރުއާނަށް މިމައްސަރު ޚާއްޞަކުރަން ޖެހެއެވެ. ރަމަޟާން މަހުގައި އަޅުގަނޑުމެން އަމާޒު ހިފައިގެން ފަށާ އަޅުކަންތައްތަކަށް ގިނަ ފަހަރަށް އެންމެ ބޮޑަށް ހުރަސްއަޅާ ކަމަކީ، ސޯޝަލް މީޑިއާއާއި ޓީވާއާއި އަދިވެސް އެފަދަ ވަޞީލަތްތަކެވެ.
އެހެންކަމުން މިބަރަކާތްތެރި ދުވަސްތަކުގެ ބޭނުން އެންމެ އެދެވޭ ގޮތެއްގައި ހިފުމަށްޓަކައި މިފަދަ ކަންކަން ވަކި އިމެއްގެ ތެރޭގައި ގެންގުޅުމަކީ ކޮންމެހެން ވެސް ކުރަން ޖެހޭ ކަމެކެވެ.
މަސްދަރު: ދިސަލަފިއްޔާ