މީގެ އަހަރުތަކެއް ކުރިން ރާއްޖޭގެ ގިނަ ބަޔަކު ދައްކަމުން ދިޔަ ވާހަކައަކީ ރާއްޖޭގައި ޚިޔާލު ފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމެއް ނެތްވާހަކައެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ދެހާހުގެ އަހަރުތަކުގެ ކުރީކޮޅު ރާއްޖެއަށް އަންނަންފެށި ސިޔާސީ ބަދަލުތަކާއި 2008 ވަނަ އަހަރު ވުޖޫދަށްއައި އާޤާނޫނު އަސާސީގެ ސަބަބުން ޚިޔާލު ފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަން ދިވެހިންނަށް ވަނީ ލިއްބައިދީފައެވެ. ޓެކްނޮލޮޖީގެ ރޮނގުން ދުނިޔެއަށް އަންނަމުންދާ ކުރިއެރުންތަކުގެ ތެރެއިން ސޯޝަލް މީޑިޔާތައް އިތުރުވެ ކުރިއަރާފައިވުމުގެ ސަބަބުން ޚިޔާލު ފާޅުކުރުމުގެ ފުރުސަތުތައް ވަރަށް ބޮޑަށް އިތުރުވެގެން ދިޔައެވެ. ކޮންމެ މީހަކަށް ވެސް އެމީހަކު ބޭނުންވާ އެއްޗެއް ފޭސްބުކްގައި ނުވަތަ ޓްވިޓާގައި އާންމުކުރުމުގެ ފުރުސަތު މިވަނީ ތަނަވަސްވެފައެވެ.
މިގޮތުން ނޮވެމްބަރ މަހުގެ 2 ވަނަ ދުވަހަށް އަލިވިލުނު އިރު ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުން ގެންދިޔައީ ވަރަށް ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ބަހުސެއް ކުރަމުންނެވެ. "ފައްސަތޭކަަ" ރުފިޔާގެ ބޮޑު ބަހުސެކެވެ. ކޮންމެ މީހަކަށް ވެސް ފެންނަ ގޮތެއް އެމީހަކު ދިޔައީ ހާމަކުރަމުންނެވެ. ބަހުސް ކުރެވެމުން ދިޔައީ، އަލަށް ތައާރަފް ކުރެވުނު ނޫޓެއްގައި "ފައްސަތޭކަ" ރުފިޔާ ޖަހާފައި އޮތުމުން އެ މައްސަލައަށެވެ. މީގެ ކުރިން 500ރ. ގައި "ފަސް ސަތޭކަ ރުފިޔާ" ޖަހާފައި، މިފަހަރު "ފައްސަތޭކަ" ރުފިޔާ ޖެހުމުން އެކަމަށް ގިނަ ބަޔަކު ފާޑުކިޔަން ފެށިއެވެ.
"ފައްސަތޭކަ" މި ބަހާ އެކު އާންމުންގެ ބޮޑު ބަހުސަކަށް ދިއުމާ އެކު އެމްއެމްއޭ އިން ވަނީ އެކަމަށް ރައްދު ދީފަ އެވެ. ގަވަރުނަރު އަޒީމާ އާދަމް ކުރައްވާފައިވާ ޓްވީޓެއްގައި ވިދާޅުވެފައި ވަނީ "500ރ.ގެ ނޫޓުގައި އަލިފު ސުކުން ލިޔެފައި ވަނީ ކުށަކުން ނޫން" ކަމަށާއި އެއީ "އާންމުކޮށް ކިޔާ ގޮތް" ކަމަށެވެ. އަޒީމާގެ ޓްވީޓާއި އެކު މި ބަހުސް އިތުރަށް ހޫނުވެގެން ދިޔައެވެ. ދިވެހި ބަހުގެ ގަވައިދުގައި ވަކި ގޮތަކަށް ބަސްތަކާއި ސުކުން ކުރެވޭ ހަމަތައް އަދި ގުޅިގެން އަންނަ އަކުރުތަކާއި ފިލިތައް ބަޔާންކޮށްފައިވާ އިރު މިކަހަލަ ބޮޑު ކަމެއްގައި އެއީ އާންމުކޮށް ބޭނުންކުރާ ގޮތޭ ވިދާޅުނުވެ ވޭނެ ކަމަށް ޢިލްމީ ބޭފުޅުން ވަނީ ވިދާޅުވެފައެވެ. އެބޭފުޅުން ވަނީ ޙުއްޖަތާއި އެކު މިކަމަށް ރައްދު ދެއްވާފައެވެ.
ދެން އޮތީ، އަޅުގަނޑުމެން އާދައިގެ ރައްޔިތުންގެ ވާހަކައެވެ. ބައެއް ރައްޔިތުން ގެންދިޔައީ "ފައްސަތޭކަ" އަކީ ރަގަޅު ގޮތް ކަމަށް ބުނެ ޚިޔާލުފާޅުކުރަމުންނެވެ. ގަވަރުނަރު ވިދާޅުވިގޮތަށް، އެއީ އާއްމުކޮށް ކިޔާގޮތް ކަމަށް އެއްބަޔަކު ޤަބޫލުކުރިއެވެ. އެމީހުންގެ ނަޒަރުގައި ބަހުގެ ޢިލްމުވެރިން ވެސް މަސައްކަތް ކުރަމުން ގެންދިޔައީ ސަރުކާރުގެ އަގު ވައްޓާލުމަށެވެ. ޢިލްމީ ގޮތުން ކިޔާފައިވާ ފާޑުކިޔުންތައް އެމީހުންނަށް ހަޖަމެއް ނުކުރެވުނެވެ. ބަހުގެ އިލްމުވެރިންނަށް ވުރެ ދިވެހި ބަހުން އޯލެވެލް ފެންވަރުގެ ފާހެއް އޮތް މީހާ ވެސް ދިވެހި ބަހުގެ އަދީބަކަށް ވެގެން ދިޔައީއެވެ.
"ފައްސަތޭކަ" ރުފިޔާގެ ބަހުސްގައި ތިއްބާ އިރު އޮއްސިގެން ދިޔުމާއި އެކު އަނެއްކާވެސް އިތުރު ބަހުސަކަށް ހުރިހާ ދިވެހިން ޖެހިލިއެވެ. ވެރިރަށް މާލޭގެ ސަރަހައްދުން ބޮމެއް ކަމަށް ބެލެވޭ އެއްޗެއް ފެނިފައިވާ ކަމަށް ޚަބަރު ފެތުރުމާއި އެކު މުޅި ޤައުމަށް ވެރިވެގެން ދިޔައީ ބިރުވެރިކަމެވެ. ނަމަވެސް އެދަނޑިވަޅުގައި އެއްބަޔަކު އެކަން ސިފަކުރަން ފެށީ "ޑްރާމާ" އެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އަދި އަނެއް ބަޔަކު ސަލާމަތީ ބާރުތަކުން ބަންދުކޮށްފައިވާ ސަރަހައްދުތަކާއި ދިމާލަށް ދުއްވައިގަތީ ފޮޓޯ އެއް ނެގޭތޯއެވެ.
މުލިއާގޭ ސަރަހައްދުން ފެނުނު ބޮމެއް، މާފަންނު ސްޓޭޑިއަމް ސަރަހައްދަށް ގެންދިއުމާއި އެކު ސޯޝަލް މީޑިޔާގައި ބަހުސް ހޫނުވެގެން ދިޔައެވެ. އެއްބަޔަކު ބުނަމުން ދިޔައީ، ބޮމެއް އެއްތަނަކުން އަނެއްތަނަކަށް ނުގެންދެވޭނެ ކަމަށާއި، އެހެން ކަމުން އެއީ "ބޮޑު ޖޯކެއް" ކަމަށެވެ. ޕީއެޗްޑީ ހާސިލްކުރައްވާފައި ތިބި ބޭފުޅުން ވެސް ގެންދިޔައީ ސަލާމަތީ ބާރުތަކަށް ފާޑުކިޔަމުންނެވެ. ކަމުގެ ހަގީގަތަކީ ކޮބައިތޯ ބެލެމެއް ނެތިއެވެ.
މުލިއާގެ ސަރަހައްދުން ފެނުނީ އައިއީޑީއެއް ކަމަށާއި، އޭތި މާފަންނު ސްޓޭޑިއަމް ސަރަހައްދަށް ގެންދެވުނީ ސިފައިންގެ އެ ޑިވައިސް ނައްތާލާ އިރު ދިމާވެދާނެ ކަމަކުން ކުރިމަތިވެދާނެ ގެއްލުން ކުޑަކުރުމަށް ކަމަށް ސިފައިން ހާމަކުރިއެވެ. އެވާހަކަތައް ވެސް ސޯޝަލް މީޑިޔާގައި ކުރިއަށް ދިޔަ ބަހުސްގައި ވަރުގަދަ ރައްދުތަކެއް ދެވިގެން ދިޔައެވެ. ކަމުގެ ހަގީގަތަށް ބަލާއިރު، އައިއީޑީ އަކީ އޭގެ ޒާތުގައި މޮބައިލް ފޯނެއް ބޭނުންކޮށްގެން، ނުވަތަ ރިމޯޓް ކޮންޓްރޯލަރ އެއް ބޭނުންކޮށްގެން ގޮއްވާލެވޭނެ އެއްޗެކެވެ. ސިފައިންގެ ބެލުމުގެ ދަށުން އައިއީޑީ އެހެން ސަރަހައްދަކަށް ގެންދެވުނީ، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ ސެކިއުރިޓީގައި ގެންގުޅޭ ވެހިކަލަކާއި އެއްކޮށެވެ.
ދިވެހި އަސްކަރިއްޔާގައި ގިނަ ދުވަހު ޚިދުމަތް ކުރައްވާފައިވާ ބޭފުޅަކު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި، ރައީސް ކާރުކޮޅައި އެއްކޮށް ދަތުރު ކުރާ ވެހިކަލަކީ ސަލާމަތީ ސަބަބު ތަކަށްޓަކައި އެކާރު ކުޅާއެކު ދަތުރުކުރާ ވެހިކަލެއް ކަމަށެވެ. އަދި އެ ވެހިކަލްގެ ބޭނުމަކީ ކާރުކޮޅު އޮންނަ ސަރަހައްދާ ކައިރީގައި އެއްވެސް ރޭޑިއޯ ސިގްނަލެއް ބޭނުން ނުކުރެވޭގޮތަށް ސިގްނަލް ޖޭމްކޮށް ރިމޯޓުން ގޮވާއެއްޗެހި ނުގޮވާގޮތަށް ފްރިކްއެންސީ ޖޭމްކުރުން ކަމަށެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ގާތްގަނޑަކަށް އެ އުޅަނދުގެ ވަށައިގެން 100 މީޓަރުގެ ސަރަހައްދެއްގެ ސިގްނަލް ޖޭމްކުރުމުގެ ޤާބިލްކަން އެ ވެހިކަލްގައި ހުންނާނެ ކަމަށެވެ.
" އެހެން ކަމުން އެ ވެހިކަލާއި އެއްކޮށް އައިއީޑީ ސްޓޭޑިއަމް ސަރަހައްދަށް ގެންދިޔައީ، ރައްކާތެރިކަމާއި އެކު. އަޅުގަނޑަށް ލަފާ ކުރެވޭގޮތުގައި ތި ގޮަވާފާނެ ކަމަށް ލަފާކުރާ އެތި ސްޓޭޑިއަމް އަށް ގެންދިއުމަށް އެވެހިކަލް އެބޭނުންކުރީ" އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.
މިއީ އަޅުގަނޑުމެން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުން ވިސްނަންޖެހިފައިވާ ކަމެކެވެ. ކަމެއް ދިމާވުމުން ތިމާއަށް ފެންނަ ކޮންމެ އެއްޗެއް ހާމަކޮށްލުމަކީ އެއީ އަދި އެންމެ ޒިންމާދާރު ގޮތެއް ވެސް ނޫނެވެ. ޢިލްމީ ނަޒަރުން ފާޅުކުރާ ޚިޔާލުތަކަށް އަޅުގަނޑުމެން އިޙްތިރާމްކުރަން ޖެހެއެވެ. ދިވެހި ބަހުގެ ޤަވާއިދުތަކާއި ބެހޭ ގޮތުން، ބަހުގެ އިލްމުވެރިން ވިދާޅުވާ ބަސްތަކަށް ރައްދު ދިނުމުގެ ކުރިން، އަޅުގަނޑުމެން ކޮންމެ މީހަކު ވެސް ތިމަންނާ ޙާސިލްކޮށްފައިވަނީ ކޮން ފެންވަރެއްގެ ސަނަދެއްތޯ ބަލާލުން ބުއްދިވެރިއެވެ. އަސްކަރިއްޔާގައި ތިއްބެވި ޢިލްމީ ބޭފުޅުންނަށް ވުރެ އެމްބީބީއެސް ނުވަތަ އެމްބީއޭ ހާސިލްކޮށްފައި ތިބޭ ބަޔަކަށް ގޮވާތަކެއްޗާއި ބެހޭގޮތުން ނޭނގޭނެ ކަން ވެސް ޤަބޫލުކުރަން ޖެހެއެވެ.