2014 ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރު މަހު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ކޯޓުތަކުގެ ގާނޫނަށް ގެނައި އިސްލާހަކީ ވެސް އެ އިސްލާޙްގެ ސަބަބުން ރައްޔިތުންނަށް ކުރާނެ އަސަރަކާއި މެދު ނުވިސްނަވާ މަޖިލީހުން ފާސްކުރި އިސްލާޙެކެވެ. އައްޑޫ ސިޓީ މަރަދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރ އިބްރާހިމް ޝަރީފް މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅުއްވި މި އިސްލާޙް ފާސްވެގެން ދިޔައީ، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި އައްޑޫ ތަމްސީލް ކުރައްވާ 2 މެންބަރެއްގެ ވޯޓާއި ވެސް އެކުގައެވެ.
އެއީ ފޭދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރ އިބްރާހިމް ދީދީ (އައިބީ) އާއި ހުޅުދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރ މުހައްމަދް ޝާހިދުގެ ވޯޓެވެ. އެ އިސްލާޙާއި ދެކޮޅަށް ވޯޓު ދެއްވީ، ހިތަދޫ ދެކުނު ދާއިރާގެ މެންބަރ އަލީ ނިޒާރު، ހިތަދޫ މެދު ދާއިރާގެ މެންބަރ އިބްރާހިމް ދީދީ، ހިތަދޫ އުތުރު ދާއިރާގެ މެންބަރ މުހައްމަދު އަސްލަމް، މީދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރު ރޮޒެއިނާ އާދަމް އަދި މަރަދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރ އިބްރާހިމް ޝަރީފެވެ.
މަޖިލީހުން ފާސްކުރި އިސްލާޙާއި އެކު ގިނަ ބަޔަކަށް އަޅައިގަތީ ރާއްޖޭގެ އެންމެ މަތީ ކޯޓުން ދެ ފަނޑިޔާރަކު ވަކިވުމެވެ. ނަމަވެސް ދެވަނަ އަށް އެންމެ މަތީ ކޯޓު ކަމަށްވާ ހައި ކޯޓު އެކި ތަންތަނަށް ބަހަން ޖެހޭ ގޮތަށް ގެނައި އިސްލާޙް އެއްވެސް މީހަކަށް މައްސަލައަކަށް ނުވިއެވެ.
ޤާނޫނީ ދާއިރާގައި މަސައްކަތް ކުރައްވާ ގިނަ ބަޔަކު އެ އިސްލާޙަށް ފާޑުކިޔަމުން ދަނިކޮށް ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީން ވަނީ އެ އިސްލާޙް ތަސްދީޤްކުރެއްވީ 2014 ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރު މަހުގެ 12 ވަނަ ދުވަހުއެވެ. އެއާއި އެކު ކިތަންމެ ނުރުހުނު ކަމުގައި ވިޔަސް ހުރިހާ މުއައްސަސާތަކަށް ވެސް ވަނީ އެ އިސްލާޙަށް ޢަމަލުކުރުން މަޖުބޫރުވެފައެވެ.
ކޯޓުތަކާއި ބެހޭ ޤާނޫނަށް ގެނައި އިސްލާޙްގައި ބުނެފައިވަނީ އެ ގާނޫނަށް އަމަލުކުރަން ފަށާ ދުވަހުން ފެށިގެން އެންމެ ލަސްވެގެން 90 ދުވަހުގެ ތެރޭގައި އުތުރާއި ދެކުނުގައި ހައި ކޯޓުގެ ދެ ގޮފި ގާއިމް ކުރަން ޖެހޭނެ ކަމަށް އެ އިސްލާހުގައިވެ އެވެ. ނަމަވެސް އެ އިސްލާޙަށް ޢަމަލުކުރަން ފެށިފަހުން 345 ދުވަސް ފާއިތުވެގެން ދިޔައިރު ވެސް ރާއްޖޭގެ ދެކުނުގައި ދިރިއުޅޭ ރައްޔިތުން ވަނީ އިސްތިއުނާފްކުރުމުގެ ޙައްޤުން މަޙުރޫމްވެފައެވެ.
ހައި ކޯޓުގެ ދެކުނު ގޮފީގެ ނަމުގައި ސ.ހުޅުދޫގައި ކޯޓެއް ޤާއިމްކުރެވިފައިވި ނަމަވެސް، އެތަނުގައި މަސައްކަތް ކުރައްވާ ފަނޑިޔާރުން އަދިވެސް ތިއްބަވަނީ މާލޭގައެވެ. 22 ޖޫން 2015 ގައި ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުންގެ މަޖިލީހުގެ އިއްތިފާގުން ދެކުނު ގޮފީގެ ފަނޑިޔާރު ކަމަށް އެންމެ ފުރަތަމަ ހަމަޖައްސާފައި ވަނީ ހައި ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރު އަޒްމިރަލްދާ ޒާހިރު އާއި ޝުއައިބު ހުސައިން ޒަކަރިއްޔާ އާއި އައްބާސް ޝަރީފްއެވެ. ނަމަވެސް އޭގެ ދުވަސްތަކެއް ފަހުން ދެން އަޑު އިވުނީ، އޭގެ ތެރެއިން ފަނޑިޔާރު، އައްބާސް ޝަރީފް ރިޓަޔާކުރައްވާ ޚަބަރެވެ.
އެ ބޭފުޅާ މަޤާމުން ރިޓަޔާކުރެއްވި ފަހުން، އެ މަޤާމަށް ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ހީވާގި ފަނޑިޔާރުންގެ މިންނެތް މަސައްކަތުން އެހެން ބޭފުޅަކު އައްޔަން ކުރެވުނީ އަނެއްކާވެސް މަހެއް ހާ ދުވަސް ފަހުންނެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ހީކުރީ ފަނޑިޔާރުން އައްޔަންކޮށް ނިމުމުން، ދެން އިސްތިއުނާފްކުރުމުގެ ހައްޤު ލިބޭނެ ކަމަށެވެ.
ކަންތައް ވެގެން ދިޔައީ އެހެންނެއް ނޫނެވެ. ޖަލަށް ޙުކުމް ކުރާ މީހާގެ ޖަލު ހުކުމް ތަންފީޒުކޮށް ނިމުނު އިރު ވެސް އިސްތިއުނާފް ކުރަން ހުށަހެޅި މައްސަލަ އޮތީ ހައި ކޯޓުގެ ކޮންމެވެސް ހިސާބެއްގައި ތާށިވެފައެވެ. ދެކުނުގެ ހައިކޯޓު ގޮތްޕަށް އައްޔަން ކުރި ފަނޑިޔާރުން އަޅުގަނޑުމެންނާއި އެތައް މޭލެއް ދުރުގައި ހުންނަ ކޯޓެއްގައި ތިއްބަވައިގެން އަޅުގަނޑުމެން ހުށަހަޅާ މައްސަލަތައް ތިބޭފުޅުން ބައްލަވާ ނަމަވެސް ވަރަށް ރަނގަޅެވެ.
މިހުރިހާ ކަމެއް މިހިސާބަށް ދިޔައިރު މަޖިލީހުގައި ތިއްބެވި މެންބަރުން ވެސް ހޭބޯނާރާ ހަޅޭއްލަވަމުން އެގެންދަވަނީ، އެމީހުންގެ އަމިއްލަ ޖީބަށް އިތުރު ކުރެވޭނެ ގޮތެއް ނުފެނިގެންނެވެ.
ދެކުނާއި އުތުރުގެ ރައްޔިތުން އިސްތިއުނާފް ކުރުމުގެ ޙައްޤުން މަޙްރޫމްކޮށްގެން އުޅެނީ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ؟ ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރު އަލީ ޙަމީދަށް މަލާމާތްކޮށް ވާހަކަ ދައްކާ މީހުންގެ ލިސްޓުގައި އުތުރާއި އަދި ޙާއްސަކޮށް ދެކުނުގެ ރައްޔިތުން ހިމެނުމަކީ، އެމީހުން އިސްތިއުނާފްކުރުމުގެ ހައްޤުން މަޙްރޫމްކުރަން ޖެހޭ ކަމެއް ކަމަށް ޤަބޫލެއް ނުކުރެވެއެވެ. އިންސާފުވެރި ސުޕްރީމް ކޯޓެވެ! އަޅުގަނޑުމެން ދެކުނާއި އުތުރުގެ ރައްޔިތުން ވެސް އިސްތިއުނާފް ކުރުމުގެ ޙައްޤު ބޭނުންވެއެވެ!