މާލޭގައި އިހު ބަބުރުންތައް ވަރަށް ގިނައެވެ. މުސްކުޅި ބަންޑާރައިންގެ ރަސްކަމުގެ ދުވަސްވަރު މާލޭގައި ސަތޭކައެއްހައި ބަބުރުން އުޅުނު ކަމަށްވެއެވެ. މިބައިމީހުންގެ އެންމެން އެންމެ ބޮޑު މީހަކަށް ބަލައިގެން އުޅުނީ ނަލަސަންގޯރޭ ކިޔާ މީހެކެވެ. ނަލަސަންގޯރު ބަހެއް ބުނެފީވިއްޔާ ބަބުރުންނަށް އެއީ ފަނޑިޔާރު ބަހެވެ.
މުސްކުޅި ބަންޑާރައިންގެ ރަސްކަމުގެ ދައުރުގައި މާލޭގައި ސިޔާސީ ކޯޅުންތައް ވަރަށް ގިނައެވެ. އަތިރީގޭ ދޮން އަހުމަދު ދީދީއަށް ތާއީދުކުރާ ބަޔަކާއި ކަކާގޭ އަލީ ރަންނަބަނޑޭރިކިލެގެފާނަށް ތާއީދުކުރާ ބައެއްގެ މެދުގައި ދޭތެރެދޭތެރެއިން އަރައިރުންތަކާއި ދެކޮޅުވެރިކަން އޮންނަނީ ހިލިފައެވެ. މިއީ ބޮޑުވަޒީރުގެ މަގާމާއި ހެދި ހިފާ ހިފުމެކެވެ. މިޒާތުގެ ހިފުންތަކުގައި ބަބުރުންވެސް ބައިވެރިވެއެވެ. މީސްމީހުން ހެއިއެރުވުމާއި ގެދޮރަށް ގެއްލުންދިނުމާއި ބިރުދެއްކުންފަދަ ޖިސްމާނީ ބާރު ބޭނުންވާ ކަންކަން މިދެބައިމީހުންވެސް ކުރުވަނީ ބަބުރުންލައްވައެވެ.
އަތިރީގޭ ދޮން އަހުމަދު ދީދީގެ ބޮޑުވަޒީރުކަމުގެ ދައުރުތަކުގެ ތެރެއިން ދައުރެއްގައި ނަލަސަންގޯރު ހުންނަނީ އަތިރީގޭ ފަރާތަށެވެ. އޭނާ ހުންނަނީ ހަނދެއިގިރިންގެ އެހީތެރިޔަކަށް ލައިފައެވެ. އެކަމަކު ބަބުރުންގެ ވަރަށް ގިނަ ބަޔަކު ސިއްރިޔާތުގައި ތިބެނީ ކަކާގޭ ފަރާތަށެވެ. އެހެންވެގެން ކަކާގޭ ޕާޓީދެކެ ދޮން އަހުމަދު ދީދީގެ ސަރުކާރު ގަންނަނީ އަމަށަކު ބިރެއް ނޫނެވެ. ނަލަސަންގޯރުވެސް މިކަމާއި ހަދާނެ ގޮތެއް ނޭގިފައި އެބަހުރެއެވެ.
މިދުވަސްވަރު މާބޮޑު ދުންތަރިއެއް އަރަން ފަށައިފިއެވެ. އެންމެން މިކަމާއި ބިރުން އުޅޭން ފަށައިފިއެވެ. މި ދުންތަރިއަކީ މިޒަމާނު މީހުން އެކިޔާ ހޭލީސް ކޮމެޓެވެ. އެފަހަރު މި ދުންތަރި ދުނިޔެއަށް ފެނުނީ އެހެން ހުރިހާ ފަހަރަކަށްވުރެވެސް އަލިގަދަކޮށް ބޮޑުކޮށެވެ. މިކަމާއި ބިރުން ބަބުރުންގެ އެންމެން ސަންގޯރުބޭގެ ގެޔަށް އެއްވެއްޖެއެވެ.
ދުންތަރީގެ ވާހަކަ މިބައިމީހުން ދެއްކީމާ ސަންގޯރުބޭ ބުނެފިއެވެ. ކޮއްކޯމެންނޭ ކާލިމަތީފޮތް އަވަހަށް ގެންނާށެވެ. ދެން މިބައިމީހުންގެ މީހަކު އެތާއޮތް ކާއްޔެއްގެ މަތީން ޚަތިމެއް ނަގައިގެން ގެނެސްދިނީމާ ކުޑައަށިމަތީގައި ދެފައި ވައްކޮށްގެން އިށީދެ ޚަތިމު ހުޅުވައިގެން އިރުކޮޅަކު އިނދެފައި ބުނެފިއެވެ. ކޮއްކޯމެންނޭ އަހަރެމެންނަކީ އިސްލާމުންކަމަށް ބުނާ ބަޔަކީމުއެވެ. އެކަމަކު އަހަރެމެންގެ ކުށްފާފަތައް މާގިނައީއެވެ. ކަކާގޭ ބޭފުޅުންގެ ބަސް އެހުންވެސް ގިނައީއެވެ. ވެރިކަމާއި ދެކޮޅު ހެދުން ބޮޑީއެވެ. މިހެންވީމާ އަތިރީގޭ ދޮން އަހުމަދުުދީދީ ނުރުއްސަވަތާވެ. ރައްޔިތުންނާއިމެދު ވެރިން ނުރުއްސެވީމާ މަލާއިކަތުން ދުންބުރުވަތާވެ.
މިއަޑު އަހައިފައި ބަބުރުންތައް އިސްދަށަށް ޖަހައިގެން ތިބެތިބެފައި ނުކުމެގެންގޮސް ކަކާގެއާ ގުޅުން ކަނޑައިލައި އަތިރީގޭ ފަރާތަށް އިޚުލާސްތެރިވެގެން އުޅޭން ފަށައިފިއެވެ. އެދުންތަރިވެސް ދުވަސްކޮޅަކު ފެނިފައި ދެން ނުފެނި އާއިބު ވެއްޖެއެވެ. މާލޭގެ ހަލަބޮލިކަންވެސް ދުވަސްކޮޅަކަށް މައިތިރިވެއްޖެއެވެ.
ސަންގޯރުބޭގެ ހާދިސާއަށް ދުއިސައްތަ އަހަރުވާން ކައިރިިވީއިރު އަދިވެސް އުކުޅަކީ ހަމަ ސަންގޯރުބޭގެ އުކުޅެވެ. ސަރުކާރު ހިންގާން ތިބޭ ވެރިންގެ ހިތްތަކުގައި ހަތުރުންނާއި މެދު ބިރުވެރިކަން އުފެދުނީމާ ހަމަކޮންމެ ކަމެއްވެސް ކަނޑައިލަނީ ހަތުރުންގެ ބޮލަށެވެ. ކަކާގޭ ބޭފުޅުންގެ ބޮލަށް ދުންތަރީގެ ނުރައްކާ ކަނޑައިލި ގޮތަށެވެ. ރަސްފަންނުގެ ލޮނުގަނޑު ނަޖިހުން ނުސާފުވީމާ އެކަން ހަތުރުންގެ ބޮލަށެވެ. ރައްޔިތުންގެ އުދާސްތަކާއި ކެކުޅުންތައް އިންތިހާއަށް ގޮސްގެން މަގުމައްޗަށް ނުކުތީމާ އެކަންވެސް ހަތުރުންގެ ބޮލަށެވެ.
ނޫސްލިޔާކުދިން އިހަށްދުވަހު މަގުމައްޗަށް ނުކުތީމާ މިހާރުގެ ހަނދެއިގިރިންވެސް ވިދާޅުވީ ހަމަ ސަންގޯރުބޭ ބުނި ޒާތުގެ އެއްޗެކެވެ. ސަންގޯރުބޭ ބުނީ އަހަރެމެން އިސްލާމުންނޭ ބުނެޔޯލައެވެ. މިހާރުގެ ހަނދެއިގިރިން ވިދާޅުވީ ނޫސްވެރިންކަމަށް ބުނާ ބަޔެކޯލައެވެ. ސަންގޯރުބޭ ބުނީ އަހަރެމެންގެ ފާފަތައް ގިނައީޔޯލައެވެ. މިހާރުގެ ހަނދެއިގިރިންގެ އެހީތެރިޔާ ވިދާޅުވީ މުޖުރިމުންނޯލައެވެ.
ކޮންމެ ހަނދެއިގިރިއަކީ މިސްރަށް ދިޔަ އަލީ ހަނދެއިގިރިއަކަށް ނުވާނެއެވެ. އެހެންވީމާ މަގާމެއް ލިބުނޭ ކިޔައިފައި އަލީ ހަނދެއިގިރި ކަމަށް ހެދެން އުޅުމުގެ ބޭނުމެއް ނެތެވެ. އިހުގެ ދިވެހީން ދަންނަ ސުޕަރމޭނަކީ މިސްރަށް ދިޔަ އަލީ ހަނދެއިގިރިއެވެ. މީނާ ސުޕަރމޭނަކަށްވީ މިސްރަށް ދިޔަކަމަށްޓަކައެވެ. ކޮންމެއަކަސް ބޮޑު އަޖައިބެއްހެން އެ ހަނދެއިގިރިން މިސްރަށް ދިޔަ ވާހަކަ ރާއްޖޭގެ މީހުން އިހު ކިޔައި އުޅުނެވެ. މިސާލު ބަހެއްގެ ގޮތުގައި މިސްރަށް ދިޔަ އަލީ ހަނދެއިގިރިންނަށްވެސް ތިޔަކަމެއް ނުވެވޭނެޔޭ ބުނެ އުޅެއެވެ.
މިސްރަށް ދިޔަ އަލީ ހަނދެއިގިރިންނަކީ އުތީމު ބޮޑުތަކުރުފާނުގެ ޒަމާނަށްވުރެވެސް ކުރީގައި މިރާއްޖޭގައި އުޅުނު މީހެކެވެ. މި ހަނދެއިގިރިންނަކު މިސްރަށް ދިޔަގޮތާއި ކުރަން ދިޔަ ކަމަކާއި ގޮސްގެން ވީގޮތެއްވެސް ނޭގެއެވެ. މިސްރުގެ ދުރުކަމާއި ހައިބަތު ބޮޑުކަމުން އެކަހަލަ ތަނަކަށް އާދައިގެ މީހަކަށް ނުދެވޭނެތީ މިބަސް އުފެދުނީ ކަމަށް ހީކުރެވެއެވެ. އެކަމަކު މިހާރު ޒަމާން މިއޮތީ ބަދަލުވެފައެވެ. މިހާރުދެން މިސްރަށް ނުދާ ހަނދެއިގިރިއަކު ވަރަށް މަދެވެ. ރައްޔިތަކުވެސް މަދެވެ. މިހެންވީމާ މިސްރަށް ދިޔަ އަލީ ހަނދެއިގިރިންގެ ވާހަކައަކީ މިހާރަކަށް އަޖާއިބު ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. ރައްޔިތުންނަށް ބިރު ދައްކައި މަގާމުގެ ވާހަކަ ދައްކައި މިސްރަށް ދިޔަ އަލީ ހަނދެއިގިރިން ކަމަށް ދެއްކެން އުޅުނީމާ މިޒަމާނުގައި މިސާލު ޖަހައި އުޅޭނީ ސަންގޯރުބޭގެ ވާހަކައިންނެވެ.